DEN HAAG - Veertien maanden na de publicatie van de Panama Papers wordt er nu serieus werk gemaakt om de sector van brievenbusfirma's en trustkantoren in Nederland door te lichten.

 

Volgende week gaat de parlementaire ondervraging naar de Panama Papers van start gaat. Voor de eerste keer zetten zij een nieuw middel in om antwoorden te krijgen: een parlementaire ondervragingscommissie. Het is, na een parlementaire enquête, het zwaarste instrument dat de Kamer kan inzetten. Getuigen moeten meewerken en worden onder ede gehoord.

 

Van 7 tot en met 18 juni laten zes Kamerleden zich in acht dagen volledig bijpraten door 27 deskundigen van de overheid en de wetenschap en door getuigen uit de trustsector en fiscale adviespraktijk.

 

Zij worden bevraagd over de doorsluispraktijken van in Nederland gevestigde brievenbusmaatschappijen en het wegsluizen van particuliere vermogens naar buitenlandse belastingparadijzen.

 

Het is dan ook uitkijken naar bijvoorbeeld het verhoor van topman Jan Favié van Promogroup BV en U2 Limited, bekend van de popgroepen U2 en Rolling Stones. Maar ook andere opvallende personen zijn opgeroepen, zoals de voorzitter van United Trust Curaçao en bestuurder van United Trust International Holdings, Gregory Elias (bijgenaamd de Koning van Curaçao).

 

,,Juist in een sector die niet alles van nature prijsgeeft, is het goed om in de openbaarheid mensen onder ede te bevragen om erachter te komen wat er precies gebeurt'', stelt de voorzitter van de ondervragingscommissie, Henk Nijboer van de PvdA.

 

De mini-enquête begint op 7 juni en duurt tot en met 16 juni. In die twee weken worden bijna dertig betrokkenen ondervraagd over het ontwijken en ontduiken van belastingen in Nederland. Het gaat om deskundigen en allerlei spelers uit de sector, van toezichthouders en belastinginspecteurs tot belastingadviseurs en directeuren van zogenoemde trustkantoren (beheerders van vennootschappen).

 

Het initiatief voor de grootscheepse ondervraging kwam van regeringspartij PvdA en GroenLinks. D66, ChristenUnie en SP en later CDA sloten zich aan. Grootste afwezige partijen in de commissie Fiscale Constructies zijn VVD en PVV.

 

De roep om een onderzoek ontstond na de spraakmakende onthullingen over een gigantisch internationaal netwerk van belastingontwijking in Panama en andere belastingparadijzen (Panama Papers). Nederland speelt in dit spel met zijn trustkantoren en fiscale constructies een schimmige rol, aldus de initiatiefnemers.

 

,,Het is aan de Tweede Kamer om te bepalen wat ze met de uitkomsten van de verhoren gaat doen'', aldus voorzitter Nijboer. De Kamer krijgt het verslag na de zomer. Partijen hopen dat uiteindelijk ,,maatschappelijk ongewenste fiscale praktijken'' kunnen worden voorkomen.

 

Een na zwaarste onderzoekmiddel

De parlementaire ondervraging is een nog niet eerder gebruikte ondervragingsmethode van de Tweede Kamer en wordt ook wel aangeduid met 'mini-enquête'. Dossiers kunnen tot de bodem worden uitgezocht. Genodigden zijn namelijk verplicht op te komen dagen en de verhoren zijn onder ede.

 

Wat dat betreft lijkt deze methode op een parlementaire enquête, het zwaarste onderzoeksmiddel van het parlement. Alleen een eindrapport voorzien van conclusies en aanbevelingen blijft bij een mini-enquête achterwege.

 

Panama Papers

Begin april 2016 barst de bom. Eén van de grootste datalekken ooit, er worden meer dan 11,5 miljoen documenten gepubliceerd, bewijst wat velen al vermoedden: personen en bedrijven sluizen met geraffineerde slimmigheid hun vermogen naar plekken waar nauwelijks of geen belasting wordt betaald.

 

De berg aan informatie, die wordt doorgespit door 376 journalisten uit 76 landen, komt van juridisch dienstverlener Mossack Fonseca in Panama en krijgt daarom de naam Panama Papers.

 

In de maanden die volgen verschijnen namen in (inter)nationale media zoals die van Lionel Messi, FIFA-preses Gianni Infantino en de Britse oud-premier David Cameron die allen in verband worden gebracht met belastingontwijking.

 

Nu is belastingontwijking in principe niet illegaal, maar belastingontduiking natuurlijk wel. Die twee werelden liggen dicht bij elkaar. 

 

PvdA'er Nijboer noemt het nu evident dat er een internationale aanpak vereist is. "Daarom is het ook zo ingewikkeld." Hij benadrukt dat het toezicht op de nationale trustsector wel een nationale aangelegenheid blijft. En de belastingwetgeving wordt evenmin aan een buitenlands overheidsorgaan uitbesteed.

 

Wel hoopt Nijboer dat het buitenland meekijkt met de afwikkeling van de mini-enquête. Daar komt zoals gezegd geen lijvig eindrapport met aanbevelingen bij kijken, maar het ligt in de lijn der verwachtingen dat een meerderheid van de Tweede Kamer er verder over wil debatteren.

 

Bovendien zijn alle verhoren openbaar en zal volledig in woord en beeld worden gebracht. Er wordt ook een kort verslag van de gesprekken gemaakt. Dan moet blijken of de Kamerleden een lichtje hebben kunnen laten schijnen op de ingewikkelde materie.

Het initiatief voor de grootscheepse ondervraging kwam van regeringspartij PvdA en GroenLinks. D66, ChristenUnie en SP en later CDA sloten zich aan. Grootste afwezige partijen in de commissie Fiscale Constructies zijn VVD en PVV.

 

De roep om een onderzoek ontstond na de spraakmakende onthullingen over een gigantisch internationaal netwerk van belastingontwijking in Panama en andere belastingparadijzen (Panama Papers). Nederland speelt in dit spel met zijn trustkantoren en fiscale constructies een schimmige rol, aldus de initiatiefnemers.

 

,,Het is aan de Tweede Kamer om te bepalen wat ze met de uitkomsten van de verhoren gaat doen'', aldus voorzitter Nijboer. De Kamer krijgt het verslag na de zomer. Partijen hopen dat uiteindelijk ,,maatschappelijk ongewenste fiscale praktijken'' kunnen worden voorkomen.