THE NETHERLANDS - Nederland staat op een pijnlijke derde plaats in de top 15 van belastingparadijzen die vandaag door ontwikkelingsorganisatie Oxfam wordt gepubliceerd.

 

De hoge score is vooral het gevolg van de omvang van de belastingontwijking door multinationals waarbij Nederland volgens de non-gouvernementele organisatie een rol speelt. Andere Europese landen op de lijst zijn Zwitserland (4), Ierland (6), Luxemburg (7) en Cyprus (10).

 

De hoge klassering is des te pijnlijker, omdat minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dit voorjaar erkende dat Nederland in het verleden onderdeel is geweest van het probleem van belastingontwijking, maar voortaan onderdeel wilde zijn van de oplossing. Hoewel er kritiek is op de ranglijst van de belangenorganisatie, schaadt de derde plaats voor Nederland na de notoire belastingparadijzen Bermuda en de Kaaimaneilanden de Nederlandse fiscale reputatie in de publieke en politieke opinie, in binnen- én buitenland.

 

Schuiven met winsten

Nederland mag volgens het kabinet geen belastingparadijs worden genoemd, omdat landen als Bermuda nauwelijks of geen winstbelasting heffen en mogelijkheden bieden om inkomsten te verdoezelen. Oxfam erkent dat dit niet voor Nederland geldt. Maar het kent wel omvangrijke geldstromen, die in verhouding tot de omvang van de economie en de aanwezige bedrijfsactiviteiten duiden op schuiven met winsten om belasting te ontlopen, aldus het rapport 'Tax Battle's, The dangerous global race to the bottom on corporate tax'.

 

Innovatiebox

Verder geeft Nederland volgens Oxfam belastingvoordelen aan multinationals die zich hier vestigen en die daar vervolgens een oneigenlijk gebruik van maken. De innovatiebox is volgens Esmé Berkhout van Oxfam Novib in Nederland zo'n ontwijkingsroute nadat de Europese Commissie heeft vastgesteld dat patentboxen weinig bijdragen aan extra onderzoek en ontwikkeling. 'Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën heeft zelf erkend dat de box is bedoeld als instrument in de concurrentie met andere landen om bedrijven', zegt de medeauteur van de belastingstudie.

 

Nederland doet het volgens Oxfam goed in de wereldwijde samenwerking onder leiding van de Oeso om belastingontwijking moeilijker te maken. De afspraken die daarover in Oesoverband zijn gemaakt, gaan de ontwikkelingsorganisatie echter lang niet ver genoeg.

 

Berkhout zegt bovendien vorige week 'van de stoel' te zijn gevallen, omdat Nederland in Europa een voor Amerikaanse bedrijven voordelige belastingroute nog tot 2024 wil openhouden.

 

Aftroeven

Oxfam waarschuwt voor een 'race to the bottom' met de winst- of vennootschapsbelasting, doordat landen elkaar aftroeven met fiscale uitzonderingen en tariefsverlagingen in de hoop internationale bedrijven binnen te halen. Vooral ontwikkelingslanden hebben daaronder te lijden, volgens de ngo, omdat die meer dan de ontwikkelde economieën afhankelijk zijn van bedrijfsbelastingen.

 

Hoogleraar vennootschapsbelastingen in Maastricht en zelfstandig belastingadviseur Hans van den Hurk zegt dat Oxfam onvermeld laat dat $ 100 mrd aan ontweken winstbelasting in ontwikkelingslanden, goed is voor $ 800 mrd aan andere belastinginkomsten die anders achterwege zouden blijven. Dat kwam vorig jaar uit een onderzoek van Unctad, de ontwikkelingsorganisatie van de Verenigde Naties.

 

De fiscalist stelt verder dat veel van de ontwijkingsmogelijkheden die Oxfam noemt, worden geadresseerd door internationale afspraken die recent zijn gemaakt. De kwalificatie van Nederland als belastingparadijs vindt hij onterecht. 'De omvang van de geldstromen zegt niets over de aard daarvan, terwijl het daarom draait', aldus Van den Hurk, die ook advies geeft aan ontwikkelingslanden.

 

Fd