Door Martine C. Hofhuis

27-09-2014

Zo nu en dan kijk ik wat Nederlandse televisieprogramma's. Het format Streetlab kende ik nog niet, maar ook door het bijhouden van de nodige jurisprudentie blijf ik up to date qua amusement.

 

De volgende uitspraak wil ik u - in het bijzonder de winkeleigenaren - niet onthouden (Rechtbank Amsterdam, 4 september 2014, ECLI:NL:RBAMS:2014:5688). 

 

De Nederlandse publieke omroep KRO heeft deze zomer gedurende drie dagen een televisieprogramma uitgezonden met de naam “TV Lab”. Via TV Lab kregen programmamakers de kans om nieuwe formats te testen op de televisie. Kijkers konden vervolgens via Twitter hun mening geven over de programma’s en een stem uitbrengen als het gaat om welke programma's in het komende televisieseizoen uitgezonden zouden worden. Streetlab is zo’n format, waarbij een viertal vrienden sociale experimenten uitvoerden. Het doel van één van die experimenten was om na te gaan of je door het dragen van het juiste uniform ergens kon werken zonder dat er sprake was van een rechtsrelatie met de organisatie.

 

Eén van de niets vermoedende slachtoffers was de winkelketen Media Markt. De Streetlab- medewerkers stapten een winkel van Media Markt binnen en droegen kleding die erg leek op de uniformen van de echte Media Markt-werknemers. Het dragen van een zwarte broek, een rood overhemd en een naambordje was voldoende om de klanten om de tuin te leiden. De Streetlab medewerkers stonden klanten van Media Markt te woord en filmden dit experiment. De manager van Media Markt kreeg wat in de gaten en vroeg de Streetlab-medewerkers in zijn kantoor om uitleg, waar overigens nog steeds werd gefilmd. Toen dat werd ontdekt, protesteerde de manager en vroeg de manager de Streetlab-medewerkers om de beelden in te leveren, hetgeen werd geweigerd.

 

Media Markt liet het er niet bij zitten. De advocaat van Media Markt heeft vervolgens schriftelijk verzocht om de beelden te vernietigen, maar ook dat werd geweigerd door de producent van Streetlab. De kwestie werd door Media Markt tegen KRO en de producent van Streetlab aanhangig gemaakt bij de Rechtbank van Amsterdam. Media Markt stelde dat er door KRO en de producent inbreuk werd gemaakt op het portretrecht en de persoonlijke levenssfeer van klanten en medewerkers van Media Markt en dat er sprake was van lokaalvredebreuk. Media Markt voerde ook aan dat de belangen van KRO en de producent niet in verhouding stonden met de geschonden privacy rechten, de misleiding en de verstoorde orde in de winkel. Media Markt deed een beroep op de huisregels van de winkel, die op een bord bij de ingang waren vermeld. Ook stond er op de deur een afbeelding van een camera met een streep erdoor. 

 

Het verweer van de producent en KRO was onder meer gericht op de vrijheid van meningsuiting en dat een winkel een publiek toegankelijke plaats zou zijn. De rechter oordeelde dat het recht op vrijheid van meningsuiting ook van toepassing is op een televisieprogramma, maar dat daar tegenover de eigendoms- of gebruiksrechten van Media Markt staan die door het programma in het geding kwamen. Dat iedereen de winkel kan binnenstappen, betekent niet dat de winkel een publieke ruimte is, oordeelde de rechter. Media Markt was gerechtigd om voorwaarden te stellen aan het gedrag van klanten en daarvoor huisregels op te stellen. Bovendien, de producent had kunnen verwachten dat Media Markt geen goedkeuring zou geven voor het filmen van klanten die te woord werden gestaan door mensen die zich voordeden als werknemers van Media Markt. Als dat vooraf niet duidelijk was geworden, dan in ieder geval wel achteraf, toen het bezwaar mondeling werd geuit. Voorafgaande toestemming om het sociale experiment uit te voeren in de winkel van Media Markt was niet gevraagd, waardoor Media Markt voor een voldongen feit stond. De rechter oordeelde voorts dat het geringe belang van de producent bij het uitvoeren van een sociaal experiment in het kader van een amusementsprogramma, niet opwoog tegen het belang van Media Markt, namelijk het eigendoms- of gebruiksrecht en de wens van Media Markt dat er niet ongewild in haar winkel wordt gefilmd. Ook oordeelde de rechter dat de producent het anders aan had kunnen pakken, door bijvoorbeeld van tevoren toestemming te vragen. 

 

Dus, winkeleigenaren: u bent baas in eigen winkel en u kunt voorwaarden stellen aan het gedrag van degenen die uw winkel betreden door middel van plaatsing van huisregels bij de ingang. En de bewuste aflevering? Die zullen we nooit zien. De rechter heeft het gevorderde verbod van Media Markt op uitzending ervan toegewezen.