door mr Mirto F. Murray

 

Al peinzende over een onderwerp voor dit artikel krijg ik om de een of andere reden het Surinaamse spreekwoord ‘Wan leyman na wan kiri man’ maar niet uit mijn hoofd. 

Maar dan wel de kaseko versie van deze odo (Surinaams voor spreekwoord) die door de legendarische band Happy Boys in de jaren zeventig van de vorige eeuw onsterfelijk werd gemaakt. ‘Een leugenaar is een moordenaar’ is de letterlijke vertaling van het spreekwoord. Het trachten te ontrafelen van de relatie tussen liegen en moorden ofwel in ruimere zin tussen liegen en recht werd tijdelijk mijn missie.

 

Niet de waarheid spreken, liegen zo u wilt, wordt ons allen letterlijk met de paplepel ingegoten, sprak Gerard Spong in 1997 in het van zijn hand verschenen ‘Leugens om bestwil’. Al in de wieg wordt ons toegezongen dat er een schaap buiten loopt, hetgeen, tenzij u op een boerderij bent opgevoed, nota bene een schapenboerderij, voor de meeste van ons de eerste leugen is waarmee wij in het leven geconfronteerd worden. Evenzeer leugenachtig is het in het kinderliedje ‘Alberto di shon Rita di Tutuchi’ voorhouden aan jonge kindertjes dat er in de keuken een eenogig monster staat. Alsof dat nog niet genoeg is wordt na onze dood in de grafsteen met de meest krullende letters de welhaast als opdracht te ervaren, immers in de gebiedende wijs uitgedrukt, ‘Rust Zacht’ gebeiteld of gefreesd, terwijl het liggen in een doodskist, hoe gewatteerd ook, mij allerminst zacht rusten lijkt.

 

Dat liegen, behalve kersverse ouders en ongetwijfeld goedbedoelende nabestaanden, ook advocaten niet vreemd is, is eenvoudig geïllustreerd aan de hand van de belangrijkste echtscheidingsgrond zoals die gold tot 15 januari 2001, te weten ‘overspel’, nota bene tot aan die datum strafbaar gesteld en bedreigd  met een heuse gevangenisstraf. Menig advocaat heeft voor die datum, tegen beter weten in, dus in strafrechtelijke termen ‘opzettelijk’, dan wel ‘met voorwaardelijk opzet’, op papier gesteld dat door de tegenpartij overspel is gepleegd, terwijl dat niet het geval was. Pure valsheid in geschrifte dus en niet voor niets werd dit fenomeen, waarbij er over en weer flink gelogen werd over niet uitgevoerde seksuele daden, aangeduid als ‘de grote leugen’. Nog erger was het fenomeen dat quasi deftig als Contra Lettre werd aangeduid. Dat was namelijk een door de advocaat opgesteld schrijven waarin de ene echtgeno(o)t(e) verklaarde dat niettegenstaande het feit dat in de echtscheidingsprocedure gesteld werd dat de andere overspel had gepleegd, wat in werkelijkheid niet waar was. Hiermee werd namelijk de valsheid van de stelling over het gepleegde overspel nog eens zwart op wit bevestigd!

Bij dit alles werd de rechter buiten schot gehouden en niet in het gelieg betrokken door de Contra Lettre bij wijze van ongeschreven regel zover mogelijk buiten het zicht van de rechter te houden.

 

Maar ‘liegen’ is ook de rechter niet vreemd. Onder vrijwel iedere uitspraak van de rechter staat dat het vonnis of de beschikking in kwestie in het openbaar is uitgesproken in bijzijn van de griffier. Dit, terwijl met uitzondering van uitspraken in strafzaken en in hoger beroep in civiele zaken (overigens slechts het dictum) geen vonnissen in het openbaar worden uitgesproken. Dit ‘liegen’ wordt echter meer dan oogluikend toegestaan door onze hoogste rechter, de Hoge Raad der Nederlanden [HR 6 september 1996,  NJ 1996, 699, HR 2 november 1990,  NJ 1991, 800 en HR 17 september. 1993, NJ 1993, 739] die oordeelt dat ook op andere wijze voldaan kan worden aan het [bij ons in het derde lid van artikel 104 van de Staatsregeling] voorgeschreven gebod vonnissen (letterlijk) in het openbaar uit te spreken.

 

Maar ook buiten de juristerij wordt in strijd met de wet de hand gelicht met de waarheid. Zo duidt mening huisarts of medisch specialist zich aan door middel van de afkorting ‘dr.’. Deze afkorting staat in het Nederlands voor ‘doctor’, ofwel iemand die aan een universiteit de hoogste academische graad heeft behaald na letterlijk een proeve van zelfstandig wetenschappelijk onderzoek blijkend uit een proefschrift. Veelal is bij doktoren het hebben behaald van de doctorstitel niet het geval, terwijl de meeste doctoren geen dokter zijn. Artikel 49 van de Landsverordening Universiteit van de Nederlandse Antillen stelt strafbaar degene die ten onrechte de titel van doctor gebruikt en wel met een boete van maximaal driehonderd gulden.

 

En dan te bedenken dat ik de meest voor de handliggende correlatie tussen liegen en recht, te weten meineed, buiten beschouwing heb gelaten.

 

Maar ach, is er niet een Nederlands spreekwoord dat iets zegt over een door de waarheid te achterhalen snelle leugen? Ik houd het erop dat vooralsnog de hiervoor geschetste leugens nog net ietsjes sneller zijn ………….!  

 

This article was published in Coaching magazine and Het Algemeen Dagblad