Toespraak Roger Bos ter gelegenheid van de installatie van mw.mr Wannyn als lid van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Saba en Sint Eustatius op 21 september 2018

 

Vandaag is de dag van mevr Wannyn, zij is het stralende middelpunt van deze installatiezitting en ik feliciteer haar en het Gemeenschappelijk Hof met deze installatie en met haar start als rechter in de Caribische regio. Er is meer dan genoeg werk te doen en we wachten met smart op rechters die samen met ons zorgen dat zaken zorgvuldig, begrijpelijk en snel worden behandeld op de verschillende zittingen hier en op Aruba, BES en Sint Maarten.

 

Een tijdige behandeling van zaken is van groot belang, in Nederland stond afgelopen week in de krant dat er zorg was over de werkdruk van officieren en rechters. Op Sint Maarten werd er recent gedemonstreerd tegen de lange duur van behandeling van

strafzaken en werd een petitie aangeboden voor een tijdige berechting van die zaken. Zaken moeten zorgvuldig en voortvarend behandeld worden.

 

• Voor het slachtoffer, dat leidt tot erkenning en verwerking.

• Voor de verdachte, die weet waar die aan toe is.

• Voor de samenleving als geheel, het werkt preventief en is normbevestigend.

 

Het geeft duidelijkheid en daar worden we als samenleving allemaal beter van. Die doorlooptijd is met regelmaat reden voor overleg tussen Hof en OM. Maar voor niets gaat de zon op, rechtspraak kost geld. En geld is in de regio en op talloze andere plekken een schaars goed, de zon gelukkig niet.

 

Ook de lokale kennis en ervaring van mevr Wannyn is een zeer welkome aanvulling, om de caseload van Hof en het OM weg te werken, daarbij wil ik de last op haar schouders overigens niet onnodig zwaar maken.

 

Het “nieuwe normaal”

Er is voor een goed functionerende samenleving anno 2018 natuurlijk veel meer nodig dan een optimaal functionerend OM en een Gemeenschappelijk Hof. Dat weten we allemaal, samen zijn wij immers de samenleving. Is de beste oplossing dan

niet ook om veel meer samen op te lossen?

Vaak zien we dat er aangiften gedaan worden bij de politie en de landsrecherche over tal van zaken die mensen eigenlijk ook zelf op hadden kunnen lossen. Dat is een van de redenen waarom het parket Curaçao nadrukkelijk werk maakt van mediation, op 3 oktober is er weer een gezamenlijke sessie.

 

Hierbij worden partijen gestimuleerd om gezamenlijk het probleem onder ogen te zien en tot een oplossing te komen die voor zowel slachtoffer, verdachte als gemeenschap aanvaardbaar is.

 

De realiteit is nu eenmaal dat de politie, het OM en de rechtspraak niet alles op kunnen lossen. We zullen het samen moeten doen, op alle terreinen. Onze capaciteit is beperkt en die moeten we zo zorgvuldig mogelijk inzetten, liever op zaken die te maken hebben met leven en dood, dan voor zaken die strikt formeel wel strafbaar zijn, maar waarvoor talloze andere oplossingen mogelijk zijn. Ultimum remedium, waar het strafrecht voor bedoeld is.

 

Soms kunnen zaken in onderling overleg worden opgelost, we kunnen elkaar immers ook aanspreken. Iemand aanspreken is geen exclusieve bevoegdheid van het OM of politie, via mediation kan dat met een intermediair, of via civiele trajecten. Als wij geen keuzes maken, verstopt ons systeem en komen ook de zaken die grote maatschappelijke gevolgen hebben onder druk te staan. In onze afwegingen gaan de meest ernstige zaken nu eenmaal voor de mindere zaken, zoals bijvoorbeeld ook het

geval is in de gezondheidszorg.

 

Wij streven naar een efficiënte rechtspraktijk, het klinkt misschien gek, maar dat is niet altijd in het belang van verdachten. Tijdverloop leidt soms tot lagere straffen. Talloze procedures duren onnodig lang, sommige procedures worden onnodig

gecompliceerd gemaakt of er wordt van alles en nog wat bijgehaald om het proces minder efficiënt te maken, of gewoon te vertragen. Rechtspraak kost enorm veel geld, geld van de overheid en niet alleen voor de gefinancierde rechtsbijstand.

 

Sommige zaken zijn kennelijk zo bijzonder dat daar met vele advocaten aan gewerkt moet worden, hetgeen leidt tot heel veel onnodige communicatie en miscommunicatie met ons. Ik dacht altijd dat iedereen zo zorgvuldig mogelijk met de schaarse middelen van de overheid omging. Totdat een advocaat me jaren geleden vertelde dat zand in de raderen van de rechtspraak strooien, soms heel goed uitpakte voor verdachten. Hetzelfde vakgebied, andere belangen.

 

We besteden onze energie als OM aan talloze zaken, steeds meer zaken en we willen dat ook steeds efficiënter doen. Digitalisering zorgt er nu voor dat OM en ZM deels dossiers uit kunnen wisselen, dat is gestart na Irma. Die dossiers zijn veilig voor orkanen en het bevordert de snelheid, dat geeft vertrouwen en zekerheid. De ambitie is om dat op korte termijn uit te breiden met de advocatuur, de politie en andere ketenpartners.

 

Natuurlijk halen de grote zaken de voorpagina van de kranten, en dat is ook een hele belangrijke taak van ons. Ik kan U vertellen dat er onder de motorkap bij het OM nog veel meer gebeurt. Ook met zaken die lang niet altijd de media halen. Dat doen we

samen met partners op thema’s die voortvloeien uit strafzaken. Een bestuurlijke rapportage is zo’n voorbeeld, rapportages gebaseerd op strafrechtelijke onderzoeken.

 

In die rapportages wordt de gang van zaken van zo’n onderzoek gedeeld met het bestuur. Het bestuur kan dan maatregelen nemen om dit soort activiteiten in de toekomst te voorkomen. De lessen die we uit bijvoorbeeld corruptiezaken leren delen we met anderen, zodat bij toekomstige bestedingen geleerd is van het verleden. Het OM is immers een schakel in het geheel en kijkt noodgedwongen altijd terug, terwijl het bestuur juist naar de toekomst kijkt. Samenwerken levert de samenleving dus

veel meer op.

 

We besteden ook heel bewust aandacht aan veel zaken die niets te maken hebben met zware criminaliteit, ook al zijn de gevolgen soms net zo dramatisch. We realiseren ons maar al te goed dat achter elke zaak een slachtoffer zit en dat die gebeurtenis een enorme impact heeft op zijn of haar leven. 

 

Het OM besteed aandacht aan het verkeer en het milieu. Wist U dat het aantal verkeersdoden op Curaçao in 2017 in de buurt komt van het aantal dodelijke slachtoffers door crimineel geweld 18 versus 27 afgelopen jaar. Op dit moment zijn er in 2018 al 9 verkeersdoden te betreuren en 14 slachtoffers zijn overleden door geweld. Iedereen maakt deel uit van het verkeer, zelfs de peuter in een kinderzitje, of vaak helemaal niet in een kinderzitje, maar tussen papa en mama tussen de voorstoelen of op schoot achter het stuur. Je moet er niet aan denken wat er met zo’n peuter gebeurt bij een ongeluk.

 

Hetzelfde geldt voor de milieu aanpak. Het X-team, een samenwerking van talloze partners van het ministerie van GMN en de politie is al enige tijd actief op zoek naar milieudelicten, kleine en grote. En met succes, ook die aanpak zorgt voor normbevestigend gedrag en overigens ook voor weerstand en bedreigingen in de richting van mensen die gewoon hun vak uitoefenen. Dat is onacceptabel!

 

De huidige norm is anders dan die jaren geweest is. Dat geldt voor het verkeer en ook voor het milieu, dat ervaren velen en als het aan het OM ligt ervaart iedereen dat in de nabije toekomst;

 

• Hoeveel auto’s rijden nog even door het rode verkeerslicht, geven nog even gas,

• Hoeveel mensen drinken nog even dat laatste biertje en stappen dan in de auto?

• Hoeveel mensen gooien de troep gewoon in de mondi, of over de schutting.

 

Inmiddels weet iedereen op Curaçao dat als je in het verkeer een boete krijgt, dat die ook betaald moet worden. Anders kom je het eiland niet af! Het zorgt voor extra geld voor de overheid, ruim 2,4 miljoen gulden afgelopen jaar.

 

Maar liever hebben we dat het leidt tot minder ongevallen 14.000 ongevallen per jaar is echt veel en veel te veel en minder ongevallen leiden automatisch tot minder slachtoffers en ook veel minder maatschappelijke kosten. Die executie van opgelegde boetes geldt ook voor gevangenisstraffen, ook als ze in Nederland opgelegd zijn, voor diegenen die de krant van deze week gevolgd hebben. Je ontloopt je straf gewoon niet meer, ook niet als je je in Nl verstopt voor Curaçao, of andersom.

Boter bij de vis is nodig om de norm die voor iedereen geldt te bevestigen, executie is het sluitstuk van de vervolging. Daar besteden we veel aandacht aan.

 

Curaçao clean up

Ik mag hier nu een jaar werken en weet inmiddels dat heel veel Curaçaoënaars veel zorg hebben over hun milieu. Een beter bewijs, dan de massale deelname aan de Curaçao clean up afgelopen zaterdag is er niet. Ruim 3000 mensen trokken die dag de handschoenen aan om ons milieu, direct om de hoek schoon te maken. 1 miljoen kilo rotzooi verdween naar Malpais. Ook ministers en talloze bedrijven staken de handen uit de mouwen.

 

Zelf werkten we met een aantal OM'ers op zaterdag ochtend bij Brievengat in de omgeving van het wijkhuis. Het lag er bezaaid met rommel die in een paar uur met vereende krachten opgeruimd kon worden. De grote container in de buurt was al om 11 uur vol. Het zorgde bij velen voor plezier, voor leuke ontmoetingen om samen op te ruimen en het zorgde ook voor een gevoel van trots. Het is bizar om te zien wat wij hier allemaal gewoon uit de auto gooien.

 

Hele vuilniszakken, volle luiers, chippie belkaartjes, en enorm veel flessen, vaak kapot en met risico’s voor kinderen, volwassenen en dieren, je komt zelfs mogelijk gestolen waren tegen dat valt mij als officier weer op, kennelijk weggegooid op de vlucht….

 

Bedrijven deden massaal mee, een bedrijf als de Curaçaose Wegenmaatschappij met 100 man en zij zetten groot materieel in op tal van plekken. Een groot compliment voor de organisatoren van deze Curaçaose clean up !! Het mooie van die dag is dat iedereen een compliment verdiend, de kracht was dat iedereen het samen deed! Zo ontstaat een flow, overheid, bedrijfsleven, bevolking verenigd om voor ons eiland te zorgen en de handen uit de mouwen te steken.

 

Green force, green kids en tal van andere organisaties van vrijwilligers doen dat al jaren, maar vanaf dit jaar is ons milieu, zowel op het land als onder de zeespiegel, niet meer iets dat door enkelen bewaakt wordt. Daarvoor zijn we allemaal verantwoordelijk! Dat begint op school, bij de opvoeding, met gezamenlijke acties om de omgeving schoon te houden, dat stimuleert, verbindt en geeft mensen een goed gevoel.

 

Ondanks het feit dat sommigen tijdens de clean up, gewoon voor je ogen de rotzooi uit de auto gooien, mensen die de troep bij de snek gewoon laten liggen. Of bij zo’n schoonmaakactie roepen wanneer je bij hen komt schoonmaken.....

 

Grapjassen, die mensen zijn nog op zoek naar het nieuwe normaal, de nieuwe norm.

We moeten hen helpen om die te vinden, de actie van afgelopen weekend van de clean up is in dat opzicht wat mij betreft niet een jaarlijks evenement, maar een start op weg naar het nieuwe normaal.

 

Dat kunnen we samen door op te voeden en aan te spreken, iets dat het OM in strafzaken doet, maar wat we veel effectiever samen kunnen doen. Hand in hand, dag na dag. Thuis, op school, op het werk en als we ontspannen op het strand of bij de snek. Natuurlijk kan het OM iemand een boete geven als hij rotzooi maakt en dat zullen we met alle zaken van het X-team ook blijven doen en ook steeds strenger, maar het blijft een druppel op de gloeiende plaat als wij dat alleen doen. Samen staan we veel sterker, gaat het veel makkelijker en beleven we er ook nog eens plezier aan.

 

Hier komen voorlichting, preventie, actie en repressie bij elkaar.

 

Hoe? Daar zijn ongelooflijk veel ideeën over, mensen die dat veel beter weten dan ik als PG of wij als OM. We moeten die ideeën alleen wel uitvoeren. Wij zullen dat doen door corrigerend op te treden en bestuurlijke rapportages op te stellen.

 

Een schoon en veilig eiland is niet alleen fijn voor de mensen die de wet handhaven, maar iedereen vindt dat fijn. Een land met duidelijke normen, is bovendien aantrekkelijk voor toeristen die ons land bezoeken. Voorspelbaarheid, zekerheid, genieten van de schoonheid van Curaçao.

 

De vele toeristen die elke dag aankomen willen geen dode honden op de straat zien liggen, of overlijden bij een verkeersongeval. In economisch opzicht helpt ons dat ook vooruit. We kunnen naar de regering kijken, we kunnen naar het OM kijken en naar de rechter, maar het werkt pas echt als we naar onszelf kijken. Als we het samen doen en ons gedragen als verstandige burgers. Dan krijgen we de mensen die dat niet zijn vanzelf wel mee.

 

Er ligt voor ons allemaal een enorme kans om aan Curaçao met “het nieuwe normaal” te werken. Niet een Curaçao dat er over praat, maar een Curaçao dat doet, de handen uit de mouw steekt. Niet een keer per jaar, maar periodiek en als het nodig is, op scholen, bedrijven, verenigingen en met de overheid.

 

• Heeft U hier nu een milieuactivist tegenover U?

• Is milieu nu het belangrijkste speerpunt van het OM geworden?

• Denkt U dat ik de ondermijning en de ernstige criminaliteit vergeten ben?

 

Dat is de schijn van dit moment en het thema dat ik gekozen heb. Natuurlijk is de aanpak van die ernstige criminaliteit onze topprioriteit. Maar dat alleen is niet genoeg voor de echte verandering. Milieu en verkeer zijn onderwerpen waar we allemaal wat aan kunnen doen en allemaal wat aan moeten doen. Van kleine delicten tot ernstige geweldsdelicten, uit criminaliteitsonderzoeken blijkt dat elke grote boef met kleine zaken begonnen is. Laten we daar samen wat aan doen en niet doen alsof het alleen

het probleem van de overheid is.

 

Het OM werkt samen met partners aan de ondermijningsaanpak in het actiecentrum ondermijning, aan de problemen met vuurwapens, aan de bewaking van onze grenzen en opsporing van al die ernstige feiten waar we dagelijks mee geconfronteerd worden in onze samenleving. En we doen met partners veel achter de schermen.

 

Bewustwording bij velen dat we daar zelf ook het verschil in kunnen maken, is afgelopen zaterdag wel gebleken. Verandering kost tijd en je hebt een minimale massa nodig. 3000 personen is niet genoeg, maar met die 3000 gaan we er zeker komen als U helpt. De clean up dag was een dag van saamhorigheid op ons eiland, persoonlijke tegenstellingen verdwenen voor een dag. Wat zou het mooi zijn als parlementsleden, rechters, ondernemers en officieren gezamenlijk het Wilhelminaplein schoonhouden. Het OM is ook daar klaar voor!!

 

Veilig verkeer en een schoon milieu, het nieuwe normaal !!

 

Het spaart het milieu, het kost veel minder geld en we worden als land veel aantrekkelijker!

 

Ik dank U voor uw aandacht en wens mevrouw Wannyn minder werk en ons veel burgerschapszin !!

 

Roger Bos,

Procureur-generaal Curaçao, Sint Maarten en de BES-eilanden