Redevoering van mr. R.F. van den Heuvel, deken van de Orde van Advocaten Curaçao, ter gelegenheid van de installatie van mw. mr. H.G. Eskes, mw. mr. W.J. Geurts-de Veld, mw. mr. K.A.M. Lasten, mw. mr. A.J. Martijn, mw. mr. C.E.M. Notenboom-Lock, mw. mr. A.J.M. van Gink en dhr. mr. S.M. van Lieshout als leden van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

 

Mevrouw de President, leden van het Hof, Excellentie, geachte aanwezigen, 

 

Eergisteren is in Amsterdam de Nederlandse advocaat Derk Wiersum doodgeschoten.

 

Het onderzoek is uiteraard nog gaande, maar alles wat ik erover waarneem, wijst erop dat de moord verband houdt met Derk Wiersums optreden als advocaat van een kroongetuige in een grote strafzaak. Ik wil dat benoemen. Ik wil dat kwalificeren. Maar al mijn woorden doen afbreuk aan de ernst van wat er gebeurd is. Aan het beeld dat daar een vader van twee kinderen naast zijn vrouw wordt doodgeschoten. Omdat hij advocaat is en zijn rol vervult in het rechtssysteem. En dat had hij ook kunnen zijn voor diegene die achter de moord lijkt te zitten. Want als advocaat sta je bij zonder aanzien des persoons.

 

Zijn we geschokt? Is dit een aanslag op de rechtsstaat? Natuurlijk. Maar dringt met het uitspreken van zulke woorden wel tot ons door wat er hier werkelijk gebeurd is?

 

Ik weet dat er eerdere gevallen van dodelijk geweld tegen advocaten bekend zijn en ik wil aan die gevallen niet afdoen. Maar dit was anders. Ik bedoel niet alleen het beeld van die moord. Ik bedoel het beeld van een advocaat die volstrekt integer was en niet samenspande met zijn clientèle en die vermoord wordt voor zijn rol in een strafproces over georganiseerde misdaad.

 

Natuurlijk zal de advocaat van degene die in den brede als intellectuele dader wordt genoemd, mij respectvol tegenwerpen dat over zijn betrokkenheid op dit moment niets bekend is. Maar ook als ik niet vooruitloop op de uitkomst van het onderzoek, de gevoelens

van angst die de gedachte aan deze moord onder advocaten oproept, zijn reëel. Zou deze kroongetuige nog een andere advocaat vinden? In het openbaar vraagt men zich al af of je überhaupt nog rechtsbijstand kunt verlenen aan kroongetuigen. En daarmee is deze moord dus hoe dan ook een aanslag op de rechtsstaat.

 

Er is in dit koninkrijk een nieuwe grens overschreden. Verloor eerder de politiek zijn onschuld met moorden op Pim Fortuyn en, hier op Curaçao, Helmin Wiels, wegens politieke ideeën. In Nederland hebben we ook de moord op Theo van Gogh meegemaakt, wegens zijn uitlatingen over religie. Nu is de rechtspleging aan de beurt en is er iemand vermoord, niet om wat híj zei, maar om wat een ander zegt, om wat zijn cliënt verklaart. Ik wil niet in zinloze discussie over de vraag wat erger is, maar de moord op Derk Wiersum is dus in zoverre in ieder geval niet hetzelfde. Noem mij maar naïef, maar ik dacht dat liquidaties persoonlijk waren. Dat er in ons koninkrijk nog iets was als een honor among thieves, en dat de mensen die “gewoon hun werk deden” daarvan geen gericht slachtoffer werden.

 

Ik denk aan de Officier van Justitie die tijdens het proces tegen de Hells Angels, ván de Hells Angels nog een grote teddybeer thuisgestuurd kreeg voor de geboorte van zijn zoon. Was dat een bedreiging? We weten waar je woont? Of was dat de bevestiging dat zakelijk en privé twee verschillende dingen zijn? Die twijfel is misschien al onaangenaam, maar wat waren we onschuldig, en mag het alsjeblieft weer gewoon zó? Vergeef me als ik te luchtig begin te klinken.

 

Maar terwijl mijn gedachten uitgaan naar de nabestaanden van Derk Wiersum, is dit dus een nieuwe realiteit. We zullen dat, ook op Curaçao, moeten onderkennen en ik vermoed dat we dus ook op een andere manier naar beveiliging van de bij het strafproces betrokken beroepsgroepen zullen gaan kijken. En we zullen de georganiseerde criminaliteit op zichzelf misschien ook anders moeten gaan beschouwen. In Nederland is de fundamentele herbezinning in ieder geval al aangevangen.

 

Dit moet een feestelijke dag zijn en ik wil daarom toch ook nog met een vrolijker noot afsluiten. De procureur-generaal heeft groot gelijk als hij zegt dat de installatie van zeven rechters een grote impuls is voor onze, Curaçaose, rechtsstaat. Uw installatie had dus

misschien wel op geen beter moment kunnen komen.

 

Ik vind dat de rechterlijke macht in deze kleine samenleving verschil kan maken en daar niet zuinig in moet zijn. En u mag van advocaten verlangen dat u daarvoor het nodige ook krijgt aangereikt. In dat kader ben ik onder de indruk van een vonnis van 26 augustus jongstleden waarin de rechter het land normering voor luchtkwaliteit onder de rook van de raffinaderij heeft opgelegd.

 

Zo’n beslissing vergt in ieder geval geen zuinigheid bij de afweging van wat de rechtspraak binnen de trias politica kan. De meningen over hoe ver de rechter in dat kader mag of moet gaan lopen wel uiteen, maar ik ben ervan overtuigd, zeker als ik de conclusie P-G van deze week in de Urgendazaak lees, dat de rechter hier ruimte benut heeft, die hij gewoon heeft. Wetgeving moet democratisch gelegitimeerd zijn, dus een voor het leven benoemde rechter mag niet zeggen: Land, u moet een wet met deze uitstootnormen uitvaardigen. Maar in een rechtsstaat moeten bij het nemen van democratische beslissingen – en ook de feitelijke beslissing om tot dusver geen wet uit te vaardigen is zo’n beslissing – de fundamentele rechten van iedereen wel worden gerespecteerd. Grondrechten kunnen niet democratisch worden weggestemd. Daarom is terecht dat de rechter de veroordeling tot, kort gezegd, het handhaven van een redelijke uitstootnorm, heeft gegrond op artikel 8 EVRM, het recht op bescherming van onze leefomgeving. En daarmee heeft de rechter, die dus gelukkig in de vorm van een vordering het nodige kreeg aangereikt – want dat mag hij van advocaten verwachten – een leemte in de wet opgevuld. Dat creëert een uitdaging voor de politiek, maar nu er een nieuwe raffinaderijexploitant voor de deur staat, kan het ijzer ook maar het beste gesmeed worden als het heet is. Dat is een belangrijke stap in onze duurzame ontwikkeling.

 

Mr. Eskes, mr. Geurts, mr. Lasten, mr. Martijn, Mr. Notenboom, mr. Van Gink en mr. van Lieshout, ik feliciteer u allen van harte met uw installatie. Er is nog veel te doen, maar laat u zich daar niet door weerhouden!