Door prof. dr. F.B.M. Kunneman in het Antillliaans Dagblad

 

In de beroemde, naar zijn dochter vernoemde Griekse tragedie werd koning Agamemnon voor de keuze gesteld om ofwel zijn dochter Iphigeneia te offeren en de Trojaanse oorlog te winnen, ofwel haar leven te sparen, maar de oorlog te verliezen.

 

Dit is een klassiek dilemma: een keuze uit twee (on)aantrekkelijke alternatieven. Kiest u voor uw dochter of voor uw land? Wellicht voor u en mij een makkelijke keuze, voor Agamemnon was het dat niet.

 

In corporate governance is ook regelmatig sprake van dilemma’s. Ik bespreek er twee. De eerste is het zogenaamde toezichthoudersdilemma. Het tweede is het dilemma van de directeur van een bedrijf in zwaar weer.

 

Ingrijpen op het juiste moment

Het toezichthoudersdilemma is typisch voor onze regulators. Dat zijn over het algemeen van overheidswege aangestelde toezichthouders die moeten waken over een goed georganiseerde sector. Zo is onze Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten de toezichthouder in de financiële sector. Er zijn ook toezichthouders op het gebied van telecommunicatie, geneesmiddelen, veiligheid enzovoort. Het toezichthoudersdilemma is door de Hoge Raad voor het eerst benoemd in het voor juristen bekende arrest ‘Vie d’Or’. Deze levensverzekeringsmaatschappij nam naar achteraf bleek onverantwoord hoge risico’s en ging uiteindelijk failliet. De Nederlandse Centrale Bank (de ‘Verzekeringskamer’) werd in rechte aansprakelijk gesteld voor een gebrekkige uitoefening van zijn toezichthoudende taak. Als De Nederlandsche Bank eerder zou hebben ingegrepen, zo was de redenering, dan zou een faillissement wellicht zijn afgewend. Door te laat een bewindvoerder te benoemen verkeerde de markt te lang in de illusie dat Vie d’Or nog solvent was. Er ontstond een groter aantal gedupeerden dan nodig was geweest. De Hoge Raad verwierp uiteindelijk de vordering. Wellicht had De Nederlandsche Bank eerder kunnen en moeten ingrijpen volgens de Hoge Raad, maar de Bank heeft daarbij een zekere mate van beleidsvrijheid. Immers, hier is sprake van een toezichthoudersdilemma: als je te vroeg ingrijpt als Centrale Bank, dan veroorzaak je misschien onnodig een faillissement omdat de markt zich juist door de ingreep massaal afkeert van de desbetreffende verzekeringsmaatschappij. Als je te laat ingrijpt, dan ontstaan er gedupeerden die bij eerder ingrijpen geen schade zouden hebben geleden. Kortom, je doet het niet gauw goed als toezichthouder. Daarom dien je volgens de Hoge Raad een zekere vrijheidsmarge te hebben en kan je niet al te snel aansprakelijk worden gehouden voor te vroeg of te laat ingrijpen.

 

Je huis of je bedrijf

Een even lastig dilemma heeft de directeur van een bedrijf in financieel zwaar weer. Als een bedrijf van enige omvang het niet zo goed doet, dan is de financiële ruimte per definitie beperkt. Het vastgoed is volledig verhypothekeerd, de crediteuren zijn verpand, de roerende zaken eveneens en het eventuele rekeningcourant-krediet is volledig opgenomen. Bij een gebrekkige liquiditeit is dan de kans groot dat nieuwe crediteuren niet zullen kunnen worden betaald. En daar ligt het dilemma: om te overleven kan het niet anders of je gaat in een dergelijke situatie als directeur namens het bedrijf nieuwe verplichtingen aan. Gaat het om een bakkerij, dan moet er meel gekocht worden, anders is het direct einde verhaal. Aan de andere kant kan een directeur persoonlijk, dus in zijn eigen vermogen, aansprakelijk zijn jegens crediteuren wanneer hij namens het bedrijf financiële verplichtingen aangaat waarvan hij weet of moet beseffen dat die waarschijnlijk niet nagekomen kunnen worden. Dat is niet leuk: de keuze tussen je eigen auto en huis verliezen om de leverancier van meel te betalen, of je bedrijf verliezen omdat je geen meel meer hebt. Het is net het dilemma van Agamemnon. Kunt u de keuze maken?

 

Heeft u zelf een vraag over corporate governance? Mail deze dan naar This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. en wie weet wordt uw vraag in de volgende column behandeld!