Door prof.dr. F.B.M. Kunneman in het Antilliaans Dagblad

In het (internationale) bedrijfsleven is het niet ongebruikelijk om als dank voor bewezen diensten een cadeau te geven.

 

Men geeft een cadeau als dank voor bewezen diensten of om de toekomstige relatie gunstig te stemmen of om deze te verbeteren. Tegenwoordig is dat echter al gauw verdacht. Het woord corruptie valt dan snel. ‘Kick back’. Toch is dat opmerkelijk. Als staatshoofden elkaar vlak voor de camera cadeautjes geven, waarom is hetzelfde dan in het bedrijfsleven verdacht? Of het geven van cadeaus verdacht is, kan heel simpel worden getoetst. Het probleem van mogelijke corruptie doet zich voor op het moment dat (1) de functionaris wordt verwisseld met de persoon, (2) het symbool wordt vervangen door harde economische waarde en (3) het front van de camera wordt vervangen door een achterkamertje.

 

1. Functionaris vs. persoon

Als een staatshoofd een antieke vaas schenkt aan een ander staatshoofd, dan is dit niet een gebaar van de persoon Barack Obama jegens de persoon Willem-Alexander, maar van de president van de Verenigde Staten jegens het staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden. Dat is in het bedrijfsleven niet anders. Een geschenk voor een directeur van een bedrijf is niet bedoeld voor de man of vrouw persoonlijk, maar voor het bedrijf. De persoonlijk relatie is wel belangrijk, maar mag niet de overhand hebben. Het gevaar wordt dan te groot dat zakelijke beslissingen door persoonlijke motieven worden beïnvloed. Dat is niet in het belang van de onderneming. Bovendien ontstaat een ongewenste ongelijkheid met andere aanbieders van de desbetreffende goederen of diensten: ook als die beter zouden zijn voor het bedrijf, zouden ze worden achtergesteld vanwege de persoonlijke verplichtingen jegens een andere leverancier.

 

2. Symbolische waarde

De waarde van een geschenk is relatief. De een is blij met een roos, de ander (pas) met een Maserati. In de relatie tussen bedrijven is dat soort blijheid niet relevant. Daar staat de functionaliteit voorop. Het gaat er niet om personen blij te maken. Een geschenk is een symbool en moet dat blijven. Soms kan een symbool kostbaar zijn, maar dat hoeft niet. Zodra het bij een geschenk in het bedrijfsleven om harde economische waarde gaat, moeten de alarmbellen gaan rinkelen. Het gaat dan per definitie niet meer om een geschenk, maar om kortingen die het bedrijf ten goede moeten komen.

 

3. Openbaarheid

Wezenlijk voor goede corporate governance is transparantie. Als geschenken worden gegeven voor het front van de camera, dus in de openbaarheid, dan ziet iedereen wat er gebeurt. Iedereen kan vragen stellen over de herkomst en over de bestemming van het cadeau. Als niemand weet dat er geschenken worden gegeven, dan is er geen controle mogelijk. Herkomst noch bestemming kunnen worden beoordeeld.

 

Door het geven van geschenken te toetsen aan bovenstaande criteria, wordt (de schijn van) corruptie voorkomen. Dat is belangrijk, want corruptie kost geld. De OECD heeft de kosten van corruptie onlangs (2014) becijferd op niet minder dan vijf procent van het wereldwijde bruto nationaal product. Dat is een bedrag van meer dan 2,5 triljard dollar. Dat is zo veel dat ik geen idee heb hoe veel dat is.