Door prof. dr. F.B.M. Kunneman in het Antilliaans Dagblad

 

In ons land kennen we gelukkig geen mist. In de mist gebeuren traditioneel veel ongelukken. Je kunt slecht zien. Je neemt dingen waar die er niet zijn en je ziet niet wat er wel is. 

Dat leidt onveranderlijk tot ongelukken. Daarom moet je bij mist je lichten aanzetten. Je moet langzaam gaan rijden en je moet extra goed opletten.

 

Conflicts of interest: belangenverstrengeling

Bij corporate governance is dat niet anders. Er zijn heel veel mistige gebieden bij corporate governance. Een daarvan kennen we in ons land heel erg goed. Dat is het gebied van de conflicts of interest. Die ontstaan bij ons nog makkelijker dan mist in Engeland. Door de kleinschaligheid op onze eilanden is er in veel gevallen sprake van vermenging van relaties en rollen. Het familielid is collega, de opdrachtnemer is vriend, de werknemer is in een ander bedrijf commissaris enzovoort. Dit zijn voorbeelden van mogelijke conflicts of interest die door kleinschaligheid vaak op ons pad komen.

Mistiger zijn de conflicts of interest die ontstaan door cultuur en traditie. Denk daarbij aan het ‘voor wat hoort wat’ in de politiek. ‘Pay back time’, zegt men dan. Dat soort conflicts of interest zijn lastiger omdat ze letterlijk minder zichtbaar zijn. Als mijnheer A in een bepaalde functie wordt benoemd, zegt de aandeelhouder meestal niet dat dit het geval is omdat mijnheer A de campagne van de partij heeft gesteund. Bovendien wordt in onze cultuur vaker de onvermijdelijkheid van ‘pay back time’ gevoeld dan de verwerpelijkheid daarvan.

Wat is er dan zo erg als je een familielid benoemt als die persoon geschikt is voor zijn taak? Waarom is het erg om mijnheer A te benoemen als mijnheer A geschikt is en bovendien ook sympathiek aan de belangen waarvoor de regerende partij staat?

 

Transparantie en risico’s

Het simpele antwoord is: daar is helemaal niets mee mis. Echter moet wel aan een paar noodzakelijke voorwaarden zijn voldaan. De belangrijkste is dat de mistlampen worden ontstoken. Er moet transparantie zijn over de volledige achtergrond van de benoeming. Door de transparantie trekt de mist op en worden de risico's in belangrijke mate geneutraliseerd. Het grootste risico is dat mijnheer A wordt benoemd om de verkeerde reden. Hij wordt benoemd omdat hij een bijdrage heeft geleverd aan de partij en niet omdat hij geschikt is. Deftiger gezegd, de voor de desbetreffende functie of taak meest relevante hoedanigheid van de te benoemen persoon (geschiktheid) is niet doorslaggevend voor de aanstelling, maar juist een hoedanigheid die niet het belang van het bedrijf dient (geldverschaffer, ‘trouw’ partijlid, enzovoort).

Een ander risico is dat de gelijke beoordeling van de kandidaten wordt bemoeilijkt. Dat is niet alleen onrechtvaardig, maar evenmin in het belang van het bedrijf. Immers, alleen als de kandidaten een gelijke beoordeling krijgen en daarbij dezelfde criteria worden toegepast, is het bedrijf ervan verzekerd dat de beste kandidaat wordt aangesteld. Een derde risico is dat mijnheer A als ‘dank’ voor zijn benoeming niet of niet alleen het belang van de onderneming dient, maar vooral het belang van de persoon of partij die hem heeft benoemd en voorgetrokken boven de andere kandidaten.

Het probleem is dat velen er geen belang bij hebben om de mistlampen te ontsteken. De code corporate governance geeft daarom nauwkeurig aan welke combinaties van hoedanigheden een conflict of interest opleveren. Die combinaties zijn niet toegestaan. Familieleden tot in de tweede graad mogen bijvoorbeeld niet in dezelfde Raad van Commissarissen zitten. Jammer genoeg regelt de code corporate governance vooral de gevallen van lichte mist: dat commissaris A familie is van directeur B weet in ons kleine land iedereen. De gevallen van zware mist (mijnheer A wordt benoemd omdat hij een vertrouweling is van de partijvoorzitter) zijn lastiger te regelen.

 

Hulpmiddelen

Een hulpmiddel is het gebruik van profielen: je bepaalt van tevoren de minimumeisen waaraan een kandidaat moet voldoen. Een ander hulpmiddel is het instellen van een onafhankelijke sollicitatiecommissie. Het is ook verstandig om in alle relevante documenten (statuten, reglementen, overeenkomst van opdracht) de onafhankelijkheid van derden van de te benoemen persoon vast te leggen. Deze weet dan dat daar op wordt gelet. Het allerbelangrijkste is echter het besef dat elke onderneming het meest gebaat is bij een bestuurder of toezichthouder die op grond van objectieve criteria het allerbeste geschikt is voor de functie. Weg met de mist, leve het licht op de zaak!

 

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is managing partner van advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.