EUROPE - Wie kent het niet: het karakteristieke ruitmotief dat Louis Vuitton gebruikt op onder andere haar lederwaren. De bruine en grijze ruit op tassen, portemonnees en reiskoffers zal bij menigeen direct de associatie met het Franse modehuis oproepen.

 

Louis Vuitton heeft geprobeerd via het merkenrecht te voorkomen dat andere partijen op de markt kunnen komen met eenzelfde dessin op haar lederwaren. Kan dat zomaar? Is het beschermen van een dessin middels een merkrecht altijd uitgesloten, of zijn er toch situaties denkbaar waarop een dessin gemonopoliseerd kan worden?

 

Verschillende type merkrechten

Het merkenrecht biedt bescherming voor verschillende soorten tekens. Naast bescherming voor de naam van een product of een slogan, bestaat er ook merkrechtelijke bescherming voor figuratieve tekens, zoals logo's, kleuren of driedimensionale vormen. Voor elk van de type merken (woordmerken, beeldmerken, kleurmerken en vormmerken) geldt dat het betreffende teken onderscheidend vermogen moet hebben. Dat wil zeggen, dat het teken zich ertoe leent het product te identificeren als afkomstig van de onderneming die het merk wil inschrijven en dat dit teken op die manier het product onderscheidt van de producten van andere ondernemingen.

 

Als een teken in principe niet onderscheidend is van zichzelf, betekent dit nog niet dat bescherming is uitgesloten. Een teken kan onderscheidend vermogen verkrijgen, als het intensief wordt gebruikt en zodanige bekendheid verkrijgt, dat het publiek dit teken na verloop van tijd zal herkennen als afkomstig van die onderneming. Deze manier van onderscheidend vermogen verkrijgen wordt ook wel ‘inburgering’ genoemd. Door te zorgen dat je merk ingeburgerd wordt, kun je dus alsnog een teken succesvol als merk inschrijven.

 

Het ruitmotief van Louis Vuitton

Louis Vuitton heeft geprobeerd merkrechtelijke bescherming voor haar ruitmotieven te verkrijgen. In 1996 schreef zij een beeldmerk in met het bruine ruitmotief. Twaalf jaar later volgde eenzelfde ruitmotief, maar dan in grijstinten. Op deze manier probeerde Louis Vuitton te bereiken dat alleen zij deze ruitmotieven op bepaalde lederwaren, zoals tassen en koffers, kon gebruiken.

 

Dit bleef niet onopgemerkt. Een Duitse geschenkwinkel, Nanu-Nana, stelde in 2009 een vordering in om de ruitmotief merken van Louis Vuitton nietig te laten verklaren. Daarbij stelde Nanu-Nana onder andere dat deze merken geen onderscheidend vermogen zouden hebben. Na een langslepende procedure bij het Europese merkenbureau heeft het Europese Gerecht van Eerste Aanleg (de één na hoogste rechterlijke instantie in Europa) beslist dat de ruitmotief merken van Louis Vuitton geen onderscheidend vermogen hebben en daarom nietig zijn. Hoe kwam het Gerecht tot deze beslissing?

 

Beoordeling

Het Gerecht lichtte eerst toe hoe moet worden bepaald of er sprake is van onderscheidend vermogen. Maatstaf is de perceptie van het relevante publiek, oftewel: de gemiddelde consument van de betreffende producten. Herkent de gemiddelde consument het merk als afkomstig van de merkhouder? Als dat het geval is, dan heeft het merk onderscheidend vermogen. Het Gerecht merkte hier bovendien op dat wanneer een merk geen woord of logo maar de verschijningsvorm van het product zelf is (zoals het geval is met het ruitmotief van Louis Vuitton), de consument deze verschijningsvorm niet direct zal koppelen aan een bepaalde onderneming. De consument zal het eerder zien als een specifiek detail van het product. Als deze verschijningsvorm ook nog eens gangbaar is in de betreffende sector, zal volgens het Gerecht niet snel aan de vereisten voor onderscheidend vermogen worden voldaan.

 

Het is dan ook niet verrassend dat het Gerecht oordeelde dat de ruitmotieven van Louis Vuitton van zichzelf niet onderscheidend zijn. Volgens het Gerecht zijn de ruitmotieven ‘gewone basisafbeeldingen’, die niet zodanig afwijken van andere, gebruikelijke ruitmotieven dat zij voldoen aan de vereisten voor onderscheidend vermogen. De vraag resteerde echter of de ruitmotieven wellicht via inburgering alsnog onderscheidend vermogen hebben gekregen. Louis Vuitton geniet grote bekendheid en velen zullen bruine of grijze ruitmotieven op tassen en koffers snel herkennen als afkomstig van Louis Vuitton. Voor een groot aantal landen in de Europese Unie kon Louis Vuitton aantonen dat de ruitmotieven waren ingeburgerd. Louis Vuitton deed dit bijvoorbeeld door het overleggen van omzetcijfers, een lijst van Louis Vuitton winkels, Europese mode tijdschriften en een opinieonderzoek. De rechter vond dat dit onvoldoende was. Het Gerecht oordeelde dat de door Louis Vuitton ingebrachte stukken niet voldoende bewezen dat het ruitmotief in alle Europese landen was ingeburgerd. Zo miste informatie over het marktaandeel, de intensiteit van reclamecampagnes en opinieonderzoeken voor de landen Denemarken, Portugal, Finland en Zweden. Een Europees merk moet echter in de gehele Europese Unie zijn ingeburgerd om onderscheidend vermogen te verkrijgen en aan nietigheid te ontkomen. Nu inburgering in een aantal landen niet was bewezen, werden de ruitmotief merken nietig verklaard.

 

Conclusie

Hoewel de uitkomst is dat het Louis Vuitton niet gelukt is het ruitmotief te beschermen via het merkenrecht, blijkt uit de uitspraak dat merkrechtelijke bescherming voor dessins niet is uitgesloten. Als een dessin van zichzelf onvoldoende onderscheidend vermogen heeft, kan het wel door langdurig en intensief gebruik onderscheidend vermogen hebben verkregen. Wanneer bescherming van een merk wordt gezocht voor de gehele Europese Unie, moet de inburgering van dat merk dan wel in alle landen van de Europese Unie kunnen worden aangetoond. Overigens is de discussie nog niet definitief tot een einde: Louis Vuitton kan nog in hoger beroep gaan. Of Louis Vuitton dit zal doen, is nog onbekend.

 

Bron: Fashion United