Door prof.dr. F.B.M. Kunneman in het Antilliaans Dagblad

In onze kleine Dutch Caribbean regio hebben we niet minder dan vier toezichthouders op onze financiële instellingen.

Dat zijn de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, de Centrale Bank van Aruba, De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De laatste twee zijn de toezichthouders in Caribisch Nederland. Vier toezichthouders is best veel.

 

Laat ik voorop stellen dat toezicht op onze financiële instellingen nodig is. Dat geldt voor elke financiële instelling in elk land. We kunnen er niet buiten. Onze banken, onze verzekeringsmaatschappijen en onze pensioenfondsen beheren het vermogen van vrijwel iedereen in de samenleving. Het belang van een goed beheer stijgt ver uit boven het belang van de individuele ondernemer of aandeelhouder die dit beheer op zich neemt. Onafhankelijk toezicht daarop is dus een goede zaak.

De bankencrisis van 2008 heeft bovendien laten zien dat een faillissement van een bank in een heel ander land een grensoverschrijdend domino-effect tot gevolg kan hebben. Letterlijk de hele financiële wereld werd in 2008 door het faillissement van Lehman Brothers geschokt. Grote economieën liepen een reëel gevaar om in te storten. Het is duidelijk dat het beleid van particuliere, op winst gerichte instellingen niet zo'n grote invloed mag hebben op het economisch en maatschappelijk welzijn van ons allen. Dan is verscherpt toezicht op zijn plaats.

 

Ad hoc ingrijpen

Maar daar zit ook de kern van het probleem. De geschiedenis laat zien dat verscherpte toezichtregels en regels op het gebied van corporate governance altijd worden ingevoerd als er een wantoestand, schandaal of crisis is geweest. Met andere woorden: we reageren altijd achteraf. We reageren vaak ad hoc en zonder visie. Daardoor wordt steevast onvoldoende nagedacht over de strekking, de benodigde omvang en de noodzakelijke beperkingen op het in te stellen toezicht. We creëren daarmee ook onze eigen illusies. We menen dat we het gevaar bezworen hebben. We denken collectief dat een nieuwe crisis wel zal kunnen worden vermeden als we de financiële wereld voldoende onder de duim houden. Maar zo werkt het dus niet. Meer toezicht, minder risico? Meer regels, minder gevaar? Nee dus.

 

Balans

De OECD heeft berekend dat de kosten van het financiële toezicht de afgelopen jaren de pan zijn uit gerezen. De managementaandacht voor compliance en governance heeft onevenredig grote proporties aangenomen. Er wordt in de hogere regionen van het financiële bedrijfsleven soms meer gedaan aan het op instructie van de centrale banken formuleren en afvinken van regeltjes dan aan werkelijk ondernemen. Ondernemen zonder het nemen van enige, weliswaar goed overwogen risico's is onmogelijk. Een zekere mate van intuïtie, vertrouwen en ruimte voor het management is noodzakelijk voor gezonde groei. Een te fijnmazig net van regelgeving en toezicht heeft naar mijn overtuiging uiteindelijk een zwakke financiële sector tot gevolg.

 

Hoe zit dat dan met onze eigen toezichthouders? Opvallend genoeg hebben de landen in de Dutch Caribbean relatief weinig te lijden gehad van de bankencrisis in 2008. Dat heeft een aantal oorzaken. Eén daarvan is beslist dat de (toen nog) Centrale Bank van de Nederlandse Antillen al in een vroeg stadium (in 1996) ‘Guidelines for Corporate Governance’ voor financiële instellingen heeft geïntroduceerd. Een zekere regulering is dus niet verkeerd. Maar alles met mate!

 

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is managing partner van advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.