Financiële crisis, hebzucht en eigen schuld

October 15, 2008 1:30 PM

Geschreven door Eric R. de Vries

maandag, 13 oktober 2008

De wereldwijde crisis op de financiële markten begint inmiddels ook tot de advocatuur in het Koningrijk door te dringen. En dan bedoel ik vooral de positieve gevolgen daarvan: de opportunities voor het voeren van een soort class action procedures tegen bestuurders, commissarissen en accountants van de financiële instellingen waarvan de waardes met miljarden tegelijk in rook zijn opgegaan. Uiteraard wordt daarbij ook gekeken naar de toezichthoudende instellingen en de overheden. Die hebben immers de diepste buidels en procedures voeren is vooral zinvol als er uiteindelijk verhaal mogelijk is.

En al die toekomstige gedaagden zullen ook rechtsbijstand nodig hebben. Kassa voor de advocatuur dus. Zogezegd lijkt wederom juist dat de advocatuur zowel in goede als in slechte tijden bloeit. Daarmee lijkt het betreurenswaardig voor beleggers dat aandelen in advocatenkantoren (nog) niet op de beurs verhandelbaar zijn.

Maar is dat nu wel positief, gehoor te geven aan die onweerstaanbare drang een ander te vinden die moet opdraaien voor geleden schade? Ik denk van wel. Het is zowel positief als onmisbaar in een kapitalistische democratie. Slechts door de veroorzaker in de portemonnee aansprakelijk te houden voor toegebrachte schade, bestaat er enige hoop dat dit zich niet nogmaals, om dezelfde redenen, zal herhalen. En die redenen moge duidelijk zijn.

De ontstane crisis is grotendeels het gevolg van hebzucht. Hebzucht bij bestuurders die hen ertoe gedreven heeft te doen alsof onrealistische resultaten werden bereikt bij de betrokken financiële ondernemingen, waarmee zowel prestatie gerelateerde salarissen van bestuurders, als waardes van aandelen portefeuilles, tot onrealistische hoogtes de lucht in schoten. En zij incasseerden jaar in jaar uit miljarden aan ongerechtvaardigde opbrengsten. Ongerechtvaardigd omdat er in wezen geen reële waardes in de financiële instellingen tegenover stonden (tenzij men waardepapieren gedekt door vorderingen gedekt door hypotheken op onroerend goed dat bij lange na niet de waarde van de betreffende vorderingen heeft als reëel beschouwt). In feite hielden die bestuurders dus iedereen voor de gek.

En hoewel de oorsprong van het probleem in de Verenigde Staten is te vinden, deden financiële instellingen in praktisch alle andere landen even leuk mee, met steeds één drijfveer: hebzucht. Waarom kochten zij anders de mortgage backed securities op waarvan niemand kennelijk wist hoe waardeloos zij waren?

Om te voorkomen dat dergelijke door hebzucht ingegeven misleiding zich herhaalt, moeten de betrokkenen dus worden aangesproken. En wat dat betreft speelt de advocatuur een cruciale rol.

Toch is enige behoedzaamheid op zijn plaats. Want in een situatie waarin ook de toekomstige eisers (beleggers, aandeelhouders, etc.) allemaal boter op het hoofd hebben gehad, bestaat de reële kans dat de schade niet volledig toegewezen zal worden. Eigen schuld heet dat dan. Of willen die beleggers volhouden niet te hebben geweten dat op de beurs beleggen vaak niets anders is dan op kansspelen inzetten? Met andere woorden, hij die op jaarbasis resultaten van 30% tot 50% winst op de beurs weet te behalen, moet ook weten dat daar vroeg of laat een einde aan komt. En dan gaat het ook heel snel de tegengestelde richting op. Dat niet willen inzien heeft evenzeer met hebzucht te maken.