LUXEMBOURG - Het Europese Hof van Justitie in Luxemburg handelde vorig jaar een recordaantal zaken af. Ook werden er bij het Hof en het Gerecht van de EU samen meer zaken aanhangig gemaakt dan ooit.

 

Volgens Hof-president Koen Lenaerts is de toename “illustratief voor het feit dat de instelling een cruciale rol speelt bij de bevordering van de Unie als rechtsgemeenschap en de waarden waarop deze gebaseerd is”.

 

Dat blijkt uit het jaarverslag van het Hof van Justitie en het Gerecht van de Europese Unie over 2019. Het Hof van Justitie handelde vorig jaar een recordaantal van 865 zaken af: 105 meer dan in 2018. In totaal zijn bij de twee gerechten ruim 1.900 zaken aanhangig gemaakt, tegenover 1.683 in 2018 en 1.656 in 2017.

 

KERNTAAK

Volgens Hof-president Lenaerts steeg niet alleen het aantal prejudiciële zaken zeer opvallend, maar nam ook het aantal beroepszaken tegen beslissingen van het Gerecht aanzienlijk toe, wat vooral een gevolg is van de verhoogde productiviteit van het Gerecht in 2018. “In dit verband dient de inwerkingtreding, op 1 mei 2019, van het mechanisme van de voorafgaande toelating van hogere voorzieningen te worden verwelkomd”, aldus Lenaerts. Dit mechanisme, waarbij minder beroepszaken worden toegelaten, moet het Hof ontlasten zodat het zich meer kan concentreren op zijn kerntaak: de uitlegging van het Unierecht in prejudiciële beslissingen.

 

Nederland vroeg het Hof vorig jaar 28 keer om uitleg of opheldering van Europese wetgeving. Dat was zeven keer minder dan in 2018 en tien keer minder dan in 2017, maar net als in voorgaande jaren nog steeds relatief vaak. Alleen Duitsland, Spanje, Italië, Roemenië en Polen vroegen vaker een prejudiciële beslissing.

 

VERSNELDE PROCEDURE

Net als in 2018 ging het in de meeste zaken over de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, fiscaliteiten en intellectuele en industriële eigendom. Begin 2019 is ook vaak beroep ingesteld tegen arresten die het Gerecht in december 2018 heeft gewezen over staatssteun en mededinging. Verder zijn er veel verzoeken ingediend voor een versnelde procedure.

 

NIET-NAKOMING

Uit het jaarverslag blijkt ook dat Nederland in vijf jaar tijd maar twee keer door de Europese Commissie voor het Hof is gedaagd voor het niet-nakomen van wettelijke verplichtingen. De laatste keer was in 2017. Spanje werd het vaakst voor de hoogste rechter in de EU gedaagd (20 zaken), gevolgd door Griekenland, Duitsland en Italië.

 

BELANGRIJKE ARRESTEN

In het jaaroverzicht worden ook verschillende belangrijke arresten besproken, waarbij wordt toegelicht wat deze betekenen voor Europese burgers. Zo is er aandacht voor de arresten waarin het Hof zich moest uitspreken over de gevolgen van de justitiële hervormingen in Polen, die verband houden met het recht op toegang tot een onpartijdig gerecht, het recht op een eerlijk proces en het beginsel van onafhankelijkheid van de rechters.

 

BEWOGEN JAAR

Vorig jaar was voor de Europese Unie ook een bewogen jaar, aldus Lenaerts in zijn voorwoord bij het jaarverslag. “De brexit, de dringende klimaatproblematiek, de migratiecrisis, zorgen over de eerbiediging van waarden als vrijheid, democratie en rechtsstaat … het zijn stuk voor stuk dossiers die vragen om passende antwoorden die stroken met de doelstellingen van het Europese project, en die rechtstreeks van invloed zijn – of op termijn zullen zijn – op de zaken die bij het Hof en het Gerecht aanhangig worden gemaakt.”

 

GEZONDHEIDSCRISIS

Over de coronacrisis zegt de president van het Europese Hof in zijn voorwoord niets. Op zijn website meldt het Hof zich door de huidige gezondheidscrisis genoodzaakt te zien zijn werkwijze tijdelijk aan te passen. Zo zijn pleitzittingen op dit moment geschorst. In sommige zaken worden hoorzittingen vervangen door schriftelijke vragen aan de partijen. Vanaf maandag 25 mei zullen de zittingen worden hervat “als de gezondheidssituatie het toelaat”. Daarbij zullen “overeenkomstig de door de Luxemburgse autoriteiten vastgestelde regelgeving de strengst mogelijke gezondheidsmaatregelen worden genomen”, aldus het Hof. Zo moeten aanwezigen zich houden aan de regels over minimale fysieke afstand en buiten de rechtszaal beschermingsmaskers dragen.

 

Mr