THE NETHERLANDS - Erik Staal, de oud-bestuurder van de in 2012 bijna bezweken woningcorporatie Vestia, is maandag gearresteerd op verdenking van verduistering, witwassen en valsheid in geschrifte.

 

Hij zou een bedrag van 1,2 miljoen euro hebben onttrokken aan een woningbouwproject dat hij eind vorige eeuw op poten zette om de arme bevolking van Zuid-Afrika aan betaalbare huizen te helpen.

 

Dat meldde de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) dinsdag na een bericht van Het Financieele Dagblad.

 

Zeven wagens zouden bij Staals villa in Krimpen aan de Lek zijn voorgereden, administratie in beslag hebben genomen en Staal hebben afgevoerd. Zijn auto werd op een aanhanger geladen en meegenomen.

Ook een luxe strandvilla en auto op Bonaire zijn in beslag genomen.

 

Gelijktijdig deden buitenlandse rechercheteams op verzoek van de FIOD invallen in Staals strandhuis op Bonaire, in een woning in Zuid-Afrika en een huis in België. Naast Staal (66) is ook de 64-jarige zus van zijn ex-vrouw opgepakt. Zij wordt verdacht van het medeplegen van witwassen.

 

Erik Staal speelde een sleutelrol in het bijna-faillissement van de Rotterdamse woningcorporatie Vestia, vijf jaar geleden. Door een frauduleuze speculatie met rentederivaten moest de grootste woningcorporatie van Nederland destijds voor ruim 2 miljard euro worden gered. Die schadepost kwam vooral voor rekening van de huurders van Vestia, ook droegen de andere woningcorporaties van Nederland samen 700 miljoen bij.Voor zover bekend was Staal niet betrokken bij de fraude met derivaten.

 

Wel houdt Vestia hem verantwoordelijk voor het gebrekkige toezicht op zijn corrupte kasbeheerder Marcel de Vries. Een jaar geleden kocht Staal voor 1 miljoen euro de aansprakelijkheidsprocedure af die Vestia tegen hem had aangespannen. Een overzichtelijk bedrag voor de man die met een jaarsalaris van 500 duizend euro jarenlang de best betaalde corporatiebestuurder van Nederland was en bij zijn vertrek 3,5 miljoen euro meekreeg.

 

Zijn activiteiten in Zuid-Afrika hebben Staal alsnog bij justitie in het vizier gebracht. Hij was de enige bestuurder van HASA (Housing Association South Africa), een stichting die eind jaren negentig door woningcorporaties in en rond Den Haag in het leven werd geroepen. Zo wilden zij president Mandela steunen bij zijn plan om 1 miljoen fatsoenlijke huizen in de Zuid-Afrikaanse townships te bouwen.

 

Veel Nederlandse woningcorporaties en bouwbedrijven hielden zich destijds met zulke projecten bezig. Daartoe gestimuleerd door het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking vlogen corporatiebestuurders naar het land om te helpen. Niet zelden namen zij voor de gezelligheid hun echtgenote mee.

 

DONATIES

Vestia doneerde naar verluidt een bedrag van rond de 4 miljoen euro aan HASA. Daarnaast droegen ook corporaties bij, en particulieren die bij een afscheidsfeest als cadeau een donatie voor HASA vroegen.

 

Tijdens een verhoor door de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar woningcorporaties erkende Staal in 2014 dat hij de enige bestuurder was van HASA. De twee andere bestuurders met wie hij aanvankelijk begon, verdwenen al snel van het toneel. Stef Fleischeuer trok zich terug toen de bouwcontracten van de eerste woningen in Zuid-Afrika waren getekend. Hij vond het ‘lastig samenwerken met twee kapiteins op een schip, zeker als Erik Staal er één van is.’ De andere bestuurder, Arie Moerman beschouwde zijn bestuurlijke rol, door Staal cadeau gedaan omdat hij geld voor de stichting had ingezameld, vooral als een papieren functie. Hij trok zich later officieel terug.

 

Staal kon dus jarenlang naar eigen inzicht over het geld beschikken. Waaraan hij het uitgaf, heeft Vestia nooit precies kunnen achterhalen. Toen de oud-directeur in 2012 moest vertrekken bij de wankelende corporatie, nam hij een ordner met de gegevens over het project in Zuid-Afrika mee. Uit de documenten die het interimbestuur nog wel aantrof, bleek dat geld van de stichting was overgemaakt naar onbekende rekeningnummers. Staals opvolgers hebben die gegevens al zeker drie jaar geleden overgedragen aan justitie.

 

ARRESTATIE

In Zuid-Afrika reageert Lawrence Ramashamole ‘totaal niet verrast’ op het nieuws dat Staal is gearresteerd. Ramashamole is directeur van Housing Association East London (HAEL), een woningcorporatie die onder meer met het HASA-geld werd opgericht. ‘Ik wist dat er een onderzoek tegen hem liep. Al begon ik er na al die jaren wel aan te twijfelen of er nog een arrestatie zou komen.’

 

HAEL beheert 438 woningen in de Zuid-Afrikaanse stad East London, allemaal gebouwd met geld van HASA. Staal kon in Afrika vrijwel ongehinderd zijn gang gaan, zegt Ramashamole. ‘Geld moest naar Eriks rekeningnummer worden overgeboekt, het kantoor van de stichting was Eriks woonadres in Krimpen aan de Lek. Hij was de enige directeur. En hij kon blijkbaar alles doen met het geld dat hij wilde.

 

‘Volgens de parlementaire enquêtecommissie vloog Staal drie tot vier keer per jaar naar Zuid-Afrika om er te vergaderen over de woningbouwprojecten. Hij bezat volgens Ramashamole minstens twee huizen in Zuid-Afrika in Johannesburg en het Krugerpark en een in Botswana. Iemand die zich destijds in Zuid-Afrika met sociale woningbouw bezighield, zegt dat de woning in Johannesburg ‘niet bepaald in een township was gelegen. Het was een prachtig huis.’

 

Heeft Staal de 1,2 miljoen onttrokken aan HASA om daarmee vastgoed en een luxe leven in Zuid-Afrika te bekostigen? ‘Wist ik het maar’, zegt Ramashamole lachend. Justitie wil er ‘in het belang van het onderzoek’ dinsdag nog niets over zeggen.

 

Volkskrant