PARAMARIBO - Een nieuw tijdperk breekt aan voor het Hof van Justitie (HvJ). Rechtszaken gaan niet meer eindeloos duren. Rechters krijgen gedragsregels en kunnen worden aangeklaagd.

 

“Een tijdperk van transparantie, waarbij openheid komt van handel en wandel binnen en buiten de rechtelijke organisatie. En codificatie van bestaande regels waarmee wij al werken”, zegt waarnemend Hofpresident Iwan Rasoelbaks. 

 

Het Hof introduceert op 2 oktober, tijdens de opening van het zittingsjaar 2015-2016, het procesreglement voor advocaten-, deurwaarders- en kortgedingrollen (handelsrollen). En een maand later op 6 november volgt de ingebruikname van ‘the Code of Conduct’, de gedragscode voor rechters. “Twee markante momenten voor de Surinaamse rechtspraak.” Beide projecten worden tijdens buitengewone openbare zittingen gelanceerd. Het nieuwe zittingsjaar volgende week vrijdag, wordt geopend met toespraken. Hiermee hervat het Hof een eeuwenoude traditie, die decennia lang was vervaagd. In december 2014 heeft Rasoelbaks de invoering van het procesreglement in het vooruitzicht gesteld. Beide documenten zullen openbaar zijn. 

 

Het procesreglement met 43 artikelen, is een ordening en structuur van rechtszaken, met transparante regels over de wijze van procederen en de termijnen. Een burger kan in het reglement lezen hoe het proces eruit zal zien, wie wanneer en hoe vaak aan het woord komt en op welk moment een vonnis volgt. “De kleine man wil alleen maar snelheid in zijn zaak en zekerheid van de uitspraak op die bepaalde dag.” Advocaten kunnen hun voordeel doen, doordat zij nu zekerheid, transparantie en uniformiteit hebben van wat hen te wachten staat op een rolzitting, schetst Rasoelbaks de werking. “Ze weten welke regels de rechters kunnen toepassen en hoeven bijvoorbeeld geen uitstel meer te vragen, of ze weten hoe te handelen ingeval van overlijden.” Rechters kunnen beter met elkaar afstemmen en zijn gebonden te handelen volgens de doorlooptijd. “Het is een intern document om orde op zaken te stellen, zodat wat wij beloven ‘vonnis op die datum’, ook volgt.”

 

Geen eindeloze processen 

De verwachting is dat processen niet meer eindeloos zullen duren. Stagnaties door uitstellen en andersoortige proceshandelingen zullen tot het verleden behoren. En vonnissen kunnen vooralsnog binnen drie maanden beschikbaar zijn. Het streven is om deze termijn steeds korter te maken. Met het procesreglement komen nu twee in plaats van vijf advocatenrollen. Zo is op de eerste dinsdag in de maand alleen een uitsprakenrol en behandeling van nieuwe zaken. Als die vijf voorheen elke apart 25 nieuwe zaken hadden, zijn alle 125 zaken nu op één rol. Hiermee komen zittingszalen vrij. En op de tweede dinsdag volgen alleen maar uitgestelde zaken.

 

De Hofpresident noemt het reglement een handzame ordening, omdat de bodemgeschillen de bulk zijn binnen de civiele zaken in eerste aanleg. In deze zaken klagen burgers het hardst en vragen zij keer op keer naar de stand van zaken. “Zij bellen, schrijven brieven en klagen bij hun advocaat ‘den man stel ing uit baka’. Nee, het gaat niet meer eindeloos duren. Burger en advocaat krijgen nu zekerheid.” Het procesreglement zal voorlopig gelden voor advocatenrollen (rechtzoekenden die via een advocaat procederen) en deurwaardersrollen (in persoon procederen of via een gemachtigde die geen advocaat is). Het document is beklonken, na incentives van de Orde van Advocaten, deurwaarders en griffie. Er is rekening gehouden met de praktijk, licht Rasoelbaks toe, “na invoering, volgen evaluatiemomenten om te kijken hoe het reglement functioneert”.

 

Gedragsregels rechters 

De gedragscode waarborgt de zes kernwaarden waarmee de rechtspraak wordt beleefd. Deze zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid, gelijkheid, integriteit, deskundigheid en betamelijkheid. Rasoelbaks benadrukt dat rechters altijd al met gedragsregels werken. Deze krijgen zij mee in hun opleiding en verschillende trainingen. Met de code toont het Hof dat rechters oprecht de gemeenschap op weg naar welvaart en welzijn dienen, conform de kernwaarden. En dat zij het ambt van rechter op een waardige wijze uitdragen. “Het is belangrijk dat de gemeenschap nu ook weet waaraan de rechter zich dient de houden bij het rechtspreken.” Burgers die vinden dat een rechter in strijd met de gedragscode handelt, kunnen hierop een beroep doen, door een klacht in te dienen of de rechter te wraken. Bijvoorbeeld iemand vindt dat de rechter partijdig, onbeleefd is of niet deskundig genoeg in een hoger beroepszaak. Eventuele sancties kunnen een waarschuwing, schorsing of verwijzing naar een gedragsdeskundige zijn. De sanctiebevoegdheid is in handen van de Hofpresident en de leden van het Hof. 

 

De gedragscode is door alle rechters unaniem aangenomen als Hofdocument op 30 juni. Drie jaar lang zijn er interne sessies gehouden. Rasoelbaks geeft aan dat de gedragsregels internationaal verplicht zijn voor de rechterlijke macht. Naast een werkgroep van vier rechters, hebben ook de president van de Caribbean Court of Justice (CCJ) Dennis Byron, Justice Jacob Wit, oud rechter Ewald Ombre en jurist Hans Lim A Po bijgedragen aan de gedragscode voor de Surinaamse rechterlijke macht. “Het is een Surinaams product, geschreven door en voor ons zelf.” De code is gebaseerd op ‘The Bangalore Principles of Judicial Conduct’ en de CCJ gedragsregels.

 

Starnieuws Netwerk Suriname