NETHERLANDS - Geschillen steeds meer alleen via de rechter oplossen, kan leiden tot steeds verdergaande of zelfs doorschietende juridisering.

 

Daarvoor waarschuwt Gerard Meijer, hoogleraar arbitragerecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en partner bij NautaDutilh, in een interview in het gisteren verschenen jaarverslag van de Raad van Arbitrage van de Bouw. Meer gebruik van arbitrage kan dit voorkomen. Volgens Meijer heeft arbitrage in zijn algemeenheid grote voordelen boven geschillenbeslechting via de rechter.

 

Het belangrijkste voordeel van arbitrage is meer deskundigheid die bij het oplossen van conflicten steeds harder nodig is als gevolg van de alsmaar complexer wordende maatschappij. “Bouwzaken bijvoorbeeld zijn feitelijk technisch vaak erg ingewikkeld, en hoe ingewikkelder hoe langer de geschillenbeslechting kan duren”, zegt Meijer. Dat geldt ook bij medische kwesties of bijvoorbeeld bij geschillen over complexe financiële constructies als derivaten. “De rechter moet dan een oordeel vellen over zaken waar hij geen verstand van heeft en ook niet kan hebben. Dat moet hij zich overigens ook realiseren. Alle rechters moeten zich bewust zijn van het eigen gebrek aan deskundigheid: anders kun je niet goed aan waarheidsvinding doen.”

 

Mix

Arbitrage doet voor die waarheidsvinding een direct beroep op de deskundigheid die in een bepaald veld aanwezig is. Partijen bepalen daarbij zelf de samenstelling van het gerecht in de mix van juridische expertise en vakdeskundigheid die voor de zaak nodig is. “Bij de rechter kan dat niet. Die stelt zelf deskundigen aan of er zijn deskundigen van de partijen. Met name de vraagstelling aan deskundigen blijft daarbij een heikel punt. Dat komt omdat de rechter, weliswaar met input van partijen, de opdracht geeft, terwijl je de goede vragen eigenlijk pas kunt stellen als je weet in welke richting je het moet zoeken.”

 

Meijer maakt bij alle nadruk op deskundigheid wel de kanttekening dat arbitrage rechtspraak is en blijft. “De deskundigheid is van belang, maar altijd binnen een juridisch kader. Ook private rechtspraak moet voldoen aan alle fundamentele eisen die aan de gewone rechter gesteld worden. Dat moet je bewaken.”

 

Niet steekhoudend

Veel vermeende bezwaren tegen arbitrage houden volgens Meijer geen steek. Zo zou Europees recht, waar dat van toepassing is, niet in arbitrage kunnen worden toegepast. “Dat klopt niet: arbiters moeten, net als alle andere rechters, de Europese regels volgen. Nieuwe wetgeving schrijft weliswaar voor dat een arbitraal beding in algemene voorwaarden de consument de keuze moet laten te kiezen voor de gewone rechter. Dat is georiënteerd op Europese regelgeving, die consumentenbescherming op het oog heeft, en geldt niet voor zakelijke partijen.”

 

Flexibiliteit

Het grondrecht om bij het aangaan van een overeenkomst te kiezen tussen arbitrage en de rechter vindt Meijer heel goed. Maar hij vraagt zich af partijen de mogelijkheid van arbitrage af en toe niet te snel van de hand wijzen. “Gaat het een keertje fout, of bevalt de uitspraak je niet, dan kan het beeld kantelen. ‘We hebben er slechte ervaringen mee’, hoor je dan. Mijn reactie daarop is: ga in gesprek met je arbitrage-instituut. Leg ze je wensen voor en vraag ze om in de toekomst de gang van zaken aan te passen. De flexibiliteit binnen de arbitragewereld is veel groter dan bij de rechter,” vindt Meijer.

“Het gaat om private rechtspraak: partijen bepalen hoe het gaat. Je bent niet alleen consument van rechtspraak, maar mag er zelf mede vorm aan geven. Gebruik dat, zou ik zeggen.”

 

Koesteren

Meijer waarschuwt voor steeds verdergaande of zelfs doorschietende juridisering als steeds meer geschillen alleen via de rechter worden opgelost. Dat lijkt hem geen aantrekkelijke weg. Arbitrage biedt volgens Meijer met de eerdergenoemde mix van juridische expertise en vakdeskundigheid een uitstekend alternatief. “Nederland vormt op arbitragegebied internationaal een kopgroep, met Zwitserland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Die positie moeten we koesteren.”

 

Lees het volledige interview in het jaarverslag 2012 van Raad van Arbitrage voor de Bouw hier.

 

(Mr)