Grote kantoren: einde overdracht van auteursrechten aan uitgeverijen

June 19, 2012 9:57 AM

NETHERLANDS - Medewerkers van grote advocatenkantoren mogen niet meer schrijven voor juridische uitgeverijen als zij daarmee ook hun auteursrechten aan die uitgeverijen overdragen. Managing partner Hugo Reumkens van Van Doorne maakte eind vorige week bekend dat dit vanaf nu geldt voor de advocaten en notarissen van zijn kantoor. Hij verwacht dat de andere grote kantoren dit voorbeeld gaan volgen.

Reumkens deed zijn uitlatingen op een bijeenkomst van het Platform Open Commentaren (POC), voorheen Platform Alternatief voor Commentaren. Kort samengevat gaat het hier om een 'open access' initiatief dat beoogt juridische commentaren gratis en online ter beschikking te stellen. de juridische commentaren zijn tot nu toe het domein van met name de grote juridische uitgeverijen zoals Kluwer en Sdu die deze content alleen tegen betaling ter beschikking stellen. Het POC wil eind 2015 een database gereed hebben die hiermee moet kunnen concurreren.

De overdracht van auteursrechten is een gevoelig punt voor de uitgeverijen. Voorheen werd de auteur veelal per pagina voor een bepaald medium betaald (boek, tijdschrift, losbladige). Nu is het zo dat de auteur een tekst levert, die vervolgens in een database gaat en waarvoor een eenmalige vergoeding wordt betaald. Waarna de uitgever vrij is deze informatie in welke vorm dan ook oneindig ter beschikking te stellen.

Volgens Reumkens (Van Doorne) zitten er meerdere voordelen aan het POC-model: "In de eerste plaats krijgen wij als kantoor meer ‘exposure’. Veel bedrijfsjuristen bijvoorbeeld zijn niet op de producten van Kluwer en Sdu geabonneerd omdat deze te duur zijn. Via het POC krijgt deze groep nu ook toegang tot onze commentaren. Daarnaast is er ook een financieel voordeel voor kantoren als het onze. Op termijn kunnen we onze abonnementen op de dure betaalde diensten opzeggen. Voor onze medewerkers verandert er financieel niets. Ze dragen de bijverdiensten die ze nu hebben toch al aan ons af.”

Namens Sdu reageert mr. Huub van der Meulen met enige scepsis op de plannen. "In de eerste plaats gaat het hier om een relatief kleine groep auteurs vanuit de advocatuur. Maar men onderschat met name de inspanningen die wij als uitgeverij moeten verrichten om überhaupt commentaren los te krijgen van de auteurs. Vervolgens verrichten wij ook nog eens een keer allerlei handelingen ter verrijking die het nieuwe platform ook moet gaan verrichten. Volgens Van der Meulen zijn auteurs vaak ook heel 'merktrouw': "De auteur is minder geïnteresseerd in kwantitatief bereik. Die ziet liever zijn naam in een tijdschrift met een hoogstaande reputatie, in plaats van in een anonieme database."

Kluwer is daarentegen heel wat positiever gestemd. Uitgever mr. Simon van der Linde zegt het een interessant project te vinden. “Daar denken we graag over mee. Bovendien past het bij andere ontwikkelingen in de markt waar wij volop aan deelnemen als moderne informatieverstrekker. Zo zijn wij nauw betrokken bij de discussie met onder meer de universiteiten over open access en het testen van nieuwe business modellen in de markt.” Hij vervolgt: “We zien het POC en de daaraan verwante initiatieven om bijvoorbeeld online content nog meer aan elkaar te knopen als een logische stap die past binnen deze tijd. Maar we zijn ook van mening dat er daarnaast ruimte blijft voor de rol van uitgever als leverancier van betrouwbare, actuele en verrijkte content al dan niet geïntegreerd in oplossingen die juridische professionals ondersteunen bij een efficiënt en effectief werkproces.”

‘Sustainability’

Initiatiefnemer Peter Piepers (kennis, innovatie, informatie en opleiding manager bij Van Doorne) was tijdens de presentatie van het POC bijzonder vaag over wat hij noemde de ‘business case'. Er zal geïnvesteerd moeten worden, zo veel is wel duidelijk, maar welke partijen daartoe bereid zullen zijn, dat is nog onbekend. Piepers noemde als mogelijke subsidiënten de overheid, de grote kantoren en mogelijk zelfs de uitgevers.

Directeur van Boom Uitgevers Wirt Soetenhorst ziet in ieder geval niet direct heil in het plan. “Innoveren kan alleen op basis van een businessplan. Dat heb ik nog niet gezien. Het is onduidelijk hoe alles gestroomlijnd en gefinancierd moet worden. Bovendien wil een uitgever alleen investeren in iets dat ‘sustainability’ heeft. Het moet duurzaam zijn. Dat is nu nog maar de vraag. Het is sowieso allemaal nogal vaag.” Daarbij zegt Soetenhorst moeite te hebben met de ‘open access’-insteek. “Het principe van open access komt vanuit wetenschappelijke hoek. Het is bedoeld om de communicatie tussen wetenschappers onderling te verbeteren en om hun bijdragen toegankelijk te maken voor de burger. Niet omdat de burger het nou zo interessant vindt, maar omdat het (voor een groot deel) wordt gefinancierd met overheidsgeld. Het nut van het gratis toegankelijk maken van commentaren van advocaten – en dus van commerciële bedrijven – zie ik niet zo zeer.”

Kip en ei

Ook het dilemma van het kip en het ei is nog niet opgelost: een vrijwel lege database wordt niet geraadpleegd. Dus is het moeilijk auteurs te vinden die willen schrijven voor een niet-populaire database. En dan zijn er nog de toppers, met name afkomstig uit de universitaire wereld die nu een vaak goed belegde boterham verdienen aan hun commentaren. Piepers: "De vraag is hoe we die gaan verleiden. Misschien moeten we die ook gaan betalen. Of misschien kunnen we andere auteurs vinden die dezelfde kwaliteit gaan leveren, maar dan zonder financiële vergoeding." Ook over andere zaken kon Piepers niet anders dan vaag zijn. Zo is onduidelijk op welke manier de eventuele redactie de commentaren gaat selecteren. Wordt het eerste commentaar als enige geplaatst?

(Source: Legal magazine Mr.)

De bovengenoemde discussie, geinitieerd door Amsterdamse kantoor Van Doorne is nog niet overgewaaid naar de Nederlandse Cariben. VanEps Kunneman VanDoorne met o.a. een vestiging op Curacao is overigens geassocieerd met Van Doorne.