De Volkskrant sprak met een Nederlandse particuliere belegger die 162 duizend euro verloor aan een buitenlandse fraudeur die hem nepaandelen verkocht. De man verloor niet alleen al zijn spaargeld, maar hij stak zich ook diep in de schulden.

 

De term boiler room (ketelruimte) vindt zijn oorsprong in de goedkope, krap bemeten kantoorruimtes van waaruit de fraudeurs in de jaren zestig werkten, vooral in de VS. Mensen werden telefonisch benaderd en onder grote druk gezet om staatsleningen te kopen. Die bleken zonder uitzondering waardeloos. Het opsporen van deze fraudeurs was lastig, omdat zij telkens vanaf andere locaties opereerden.

 

Het slachtoffer meldde de oplichting bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de politie. De AFM kan niet optreden tegen buitenlandse beleggingsfraudeurs. De politie liet hem weten dat zulke zaken geen prioriteit hebben en dat de daders niet worden opgespoord. Zijn huisbank ING zou pas bij de achtste overboeking naar Azië bij hem hebben geïnformeerd naar het doel van de transacties.

 

Drie weken geleden waarschuwde de AFM dat het aantal boilerrooms dat in Nederland actief is, duidelijk toeneemt. De toezichthouder plaatste vorig jaar 22 boilerrooms op een waarschuwingslijst, dubbel zoveel als in 2015. Hoeveel slachtoffers deze fraudeurs in Nederland maken, weet de AFM niet. Vermoedelijk melden velen zich niet uit schaamte.

 

De Fraudehelpdesk, een instelling die slachtoffers bijstaat, kreeg het afgelopen jaar 76 meldingen over beleggingsfraude. Meestal ging het om boilerrooms. In 34 gevallen verloren beleggers geld, in totaal 1,4 miljoen euro. Het gemiddelde verlies bedroeg ruim 40 duizend euro. In het laatste grote wetenschappelijk onderzoek naar boilerroomfraude in Nederland, dat dateert uit 2004, werd de schade geschat op tientallen miljoenen euro's per jaar.

 

Woordvoerder Europol

De Fraudehelpdesk, een instelling die slachtoffers bijstaat, kreeg het afgelopen jaar 76 meldingen over beleggingsfraude. Meestal ging het om boilerrooms. In 34 gevallen verloren beleggers geld, in totaal 1,4 miljoen euro. Het gemiddelde verlies bedroeg ruim 40 duizend euro. In het laatste grote wetenschappelijk onderzoek naar boilerroomfraude in Nederland, dat dateert uit 2004, werd de schade geschat op tientallen miljoenen euro's per jaar.

 

'De bestrijding van boilerroomfraude heeft in veel landen geen prioriteit', zegt woordvoerder Jan Op Gen Oorth van Europol, het Europese samenwerkingsverband van de politie. 'De onderzoeken kosten veel tijd en worden steeds moeilijker door het gebruik van onder meer bankrekeningen in Azië.'

 

Ongrijpbaar

Boilerrooms zijn een vluchtig en moeilijk grijpbaar fenomeen, zegt ook Jorn van Breukelen, lid van het Team Malafide Geldaantrekkers van de AFM. 'We weten niet waar de fraudeurs zich ophouden. Het digitale en telefonisch verkeer kan van land tot land worden doorgeschakeld. Dus is de bron moeilijk te achterhalen.'

 

De oplichters opereren steeds agressiever en geraffineerder, ziet Van Breukelen. 'Slachtoffers worden bijvoorbeeld voor een tweede keer benaderd, door iemand die hulp aanbiedt bij het terughalen van het verloren geld. De vergoeding die de slachtoffers daarvoor betalen zien ze ook nooit meer terug.'

 

Wetenschappers erkennen dat opsporing moeilijk is. Adrienne de Moor-van Vugt , hoogleraar bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in Europees handhavingsrecht: 'De opsporingsbevoegdheden zijn beperkt tot Nederland. Binnen Europa is er nog enige samenwerking, maar daarbuiten wordt het heel lastig.'

 

Hoogleraar financieel strafrecht Rijnhard Haentjens (UvA) ziet als (plaatsvervangend) raadsheer bij het gerechtshof van Amsterdam nog maar zelden zaken met boilerroomfraude voorbijkomen. 'Eind jaren negentig en begin 2000 kwam ik ze nog vaak tegen. Toen waren er al dikwijls bewijsproblemen.'

 

Volkskrant