WILLEMSTAD – “Het is geen discussiepunt of er een tbs-kliniek moet komen. Op het moment dat je in je eigen Wetboek van Strafrecht een tbs-maatregel opneemt, moet je als land zorgen dat de voorzieningen er zijn.” Dat zegt Annemarie Marchena-Slot, decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid aan de UoC.

 

Caribisch Netwerk sprak met haar over het onderwerp.

Sinds de jaren vijftig ligt er een wet om op Curaçao terbeschikkingstelling (tbs) in te voeren. “Die is nooit in werking getreden met het argument dat we geen voorzieningen hebben. Met de invoering van het nieuwe wetboek in 2011 is hier juist op geanticipeerd”, zegt de decaan.

 

Uitvoeringswet

Het enige wat nog mist, zijn de uitvoeringswet en de bijbehorende voorzieningen. “Ik denk dat iedereen die met strafrecht werkt van mening is dat die er gisteren al hadden moeten zijn.”

 

Ook het Openbaar Ministerie zegt dat de faciliteiten ontbreken om gedetineerden met een ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening te behandelen. Het OM herinnert aan een paar recente voorbeelden: Moustapha Khalesi stak in juli 2012 een mede-studente in een psychotische aanval dood. Er zou geen adequate opvang voor hem zijn. Een Franse vrouw vermoordde in januari 2013 haar man en autistische zoon om zich vervolgens in de gevangenis van het leven te beroven. Maar het bekendste voorbeeld is echter de zaak van James Murray.

 

Murray vermoordde in 1979 de zesjarige Darley Lai en werd tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. In het nieuwe wetboek werd naast de tbs-maatregel ook de mogelijkheid tot voorwaardelijke invrijheidstelling voor levenslang gestraften opgenomen. In 2011 kwam Murray’s zaak voor. Hij is in de 33 jaar dat hij vastzat nooit behandeld voor zijn anti-sociale persoonlijkheid. Zijn verzoek werd onder meer daarom afgewezen.

 

Europees Hof

Murray’s advocaat, Claudia Reijntjes-Wendenburg, diende voordat het wetboek gewijzigd was al een klacht in bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het Europees Hof is echter voorbij gegaan aan de kwestie of de overheid verplicht is om iemand, die tot langdurige gevangenisstraf is veroordeeld omdat hij een geestelijke stoornis heeft, een adequate psychiatrische of psychologische behandeling te geven.

 

Reijntjes-Wendenburg kan niet met zekerheid zeggen of behandeling Murray’s kansen op vervroegde vrijlating hadden verhoogd. “Natuurlijk had hij in 2011 niet zomaar op straat kunnen worden gezet. Dat heeft hij ook niet gevraagd. Ons voorstel was het creëren van een overgangsperiode onder strikte begeleiding.”

 

Deskundigheid

“Problematisch op Curaçao is dat echte forensische deskundigheid eigenlijk volledig ontbreekt; zeker wanneer het gaat om moeilijke gevallen als dat van Murray”, zegt de advocaat. “Het feit dat een psychiater of psycholoog in de gevangenis beschikbaar is staat nog niet gelijk aan het geven van een behandeling”.

 

Ook Marchena-Slot is het met dat laatste eens. “Men gebruikt de Forensische Observatie Behandelingsafdeling (FOBA) bij gebrek aan een andere gesloten voorziening. Dat is niet de juiste plek voor iedereen, die een behandeling nodig heeft.”

 

Kliniek

Toenmalig Nederlands minister van Justitie Hirsch Ballin sprak in 2008 over het nut van een tbs-kliniek op Aruba, een instelling voor jeugdige tbs’ers op Curaçao en een psychiatrisch forensisch instituut op St. Maarten. Alleen aan de realisatie van een instelling voor jeugdige gedetineerden in Curaçao wordt nu, zes jaar later, gewerkt. Iets wat Marchena-Slot, die in 2012 promoveerde met haar proefschrift ‘Detentie van jeugdigen in Curaçao’, toejuicht.