Bedacht door bankiers

Boven een cappuccino schudt haar zus Camilla het hoofd. Het zit anders, is haar boodschap. Het plan om miljoenen uit de familietrust te halen is niet bedacht door haar moeder, maar door duurbetaalde bankiers. 'De breuk in onze familie is juist het gevolg van een machiavellistisch plan van BNP, een plan dat jaren in voorbereiding was. BNP drukte wijzigingen door die gunstig waren voor de bank, en niet voor ons.'

 

Camilla en haar moeder communiceren anno 2020 enkel met BNP in het bijzijn van advocaten in vele rechtbanken, van Europa tot Noord-Amerika. Maar om te begrijpen hoe de Franse bankgroep lijnrecht tegenover een vermogende ex-cliënt komt te staan, moet de focus worden verlegd naar Willemstad.

 

Dat een cruciaal deel van deze saga zich in het Nederlandse koninkrijk afspeelt, heeft te maken met de reputatie op het gebied van belastingen. Op Curaçao staan veel trustkantoren, bedrijven die voor klanten bezittingen als geld of aandelen beheren met als doel de afdracht aan de fiscus zo laag mogelijk te houden.

 

De Hollandse Crociani-connectie

In Amsterdam staan drie vennootschappen van de familie-Crociani, treffend genoemd Croci Holding, Croci International en Croci International II. Eind 2018 zat in de holding €55,8 mln. De waarde van de bv's is ontleend aan belang in - voornamelijk Italiaans - vastgoed en Vitrociset, een bedrijf dat onder meer IT-systemen voor de luchtvaart- en defensiesector beheert. Tot 2011 was het op Curaçao gevestigde Croci International NV de topholding van de 'Croci-groep'. Daarna werd dit het Luxemburgse Allimac Ltd., bezit van prinses Camilla ('Allimac' is haar naam achterstevoren). In 2019 werden de Vitrociset-aandelen verkocht aan Leonardo, een luchtvaart- en defensiebedrijf, deels in handen van de Italiaanse staat. Onduidelijk is hoeveel vermogen de familie Crociani heeft. BNP zegt te weten dat het gaat om 'een significant fortuin dat honderden miljoenen dollars waard is'.

 

'Dutch sandwich'

Een van de bekendste kantoren is United Trust, eigendom van de Nederlander Gregory Elias. Hij geeft nooit interviews, maar vertelde wel over zijn werk tijdens een mini-enquête in de Tweede Kamer naar aanleiding van de Panama Papers. Elias legde uit welke diensten zijn kantoor aanbiedt aan vermogenden: 'belastingbesparing', in zijn woorden.

 

Bij het horen van de naam Elias glimlacht prinses Camilla. Haar familie laat de 'belastingadviseur van rijk Nederland' al tientallen jaren bezittingen beheren. De relatie met Elias is 'nog steeds een goede', zegt ze. 'Ik houd van de Nederlandse mentaliteit. Jullie zijn aardige mensen, hebben een goed gevoel voor professionaliteit, en bovendien de beste jurisdictie.'

 

Sinds 1987 lopen vermogensstromen van de familie Crociani via Nederland. Destijds schakelde moeder Eduarda de hulp van juristen en fiscalisten in om een truststructuur te bouwen, waarbij gebruik wordt gemaakt van de 'Dutch sandwich'. Dat is een bekende - legale - methode om dividendbelasting te verlagen. In het geval van de Crociani's stroomt bezit vanuit Italië via een in Amsterdam gevestigde bv richting de familietrust, gevestigd op Jersey. Op dit Britse kanaaleiland hoeft geen vennootschapsbelasting betaald te worden. Voor het beheer van de trusts en bedrijven kreeg de familie hulp van financiële dienstverleners als BNP en United Trust.

 

Verborgen bezit

De vennootschapsstructuur functioneert lang prima, uit het zicht van pottenkijkers. Maar de vermogensstromen liggen nu onder de loep in rechtszaken die BNP is gestart op Curaçao. De bank probeert daarmee 'verborgen' bezit van de Crociani-dynastie in kaart te brengen.

 

De mammoetoperatie is het gevolg van de juridische strijd van zus Cristiana, zo leert een vonnis van ruim 200 pagina's van het Koninklijk Hof van Jersey. Daarin oordeelde de rechter dat BNP als mede-beheerder van de familietrust 'niet redelijk' handelde door te helpen met verplaatsen van vermogen buiten bereik van dochter Cristiana. Regelgeving verbiedt dat een beheerder bezit uit handen houdt van een trust-begunstigde.

 

BNP moest daarom de $100 mln betalen, maar verkreeg tegelijkertijd het recht om compensatie hiervoor te zoeken bij moeder Crociani.

 

De kleurrijke Crociani-dynastie

Internationale media hebben veelvuldig geschreven over de Crociani-dynastie. Met reden. Dankzij Camilla's huwelijk zijn de Crociani's verwant aan de koninklijke familie die tot de Italiaanse eenwording in 1861 de scepter zwaaide over het Koninkrijk der Beide Siciliën. Een belangrijke bijdrage aan het Crociani-fortuin is geleverd door zakenman Camillo Crociani. Hij richtte in in de jaren vijftig het bedrijf Ciset op, dat na een fusie opging in Vitrociset. Camillo ontvluchtte Italië na een veroordeling in het omvangrijke Lockheed-omkoopschandaal, en overleed in ballingschap in 1980. Zijn bedrijf was daarvoor verkocht aan een compagnon, die het later weer verkocht aan zijn tweede vrouw Eduarda. Zij maakte faam als actrice onder de naam 'Edy Vessel', en speelde in de met Oscars bekroonde film 8 1/2 van Frederico Fellini. Na het huwelijk met Camillo stopte de acteercarrière.

 

Te veel risico's

Schuin tegenover de bar in het Amstel Hotel gaat het gespreksvolume plots omhoog. Hoewel de rechter op Jersey ook hard oordeelde over haar moeder, zoomt Camilla vooral in op de verwijten die BNP te verwerken kreeg.

 

Camilla heeft namelijk het vermoeden dat de BNP-groep na de fusie met de investeringsbank Paribas in 2000 'met tegenzin' beheerder bleef van de familietrust. De bank zou de risico's te groot vinden in verhouding tot de verdiensten en daarom zou, nog steeds volgens Camilla, de bank het doel hebben gehad om de structuren te veranderen zodat er minder aansprakelijkheidsrisico overbleef voor BNP, tegen hogere opbrengsten.

 

Volgens de prinses ontstond toen het idee om miljoenen dollars van de familietrust naar een fonds van haar moeder te verplaatsen. Voor het beheer van die tweede trust gelden namelijk andere regels, waaronder een volgens Camilla 'heimelijk geïntroduceerde' schadeloosstelling, waarmee BNP mogelijk niet verantwoordelijk meer is voor claims van derden. Voor de rechter sprak BNP deze uitleg tegen. Volgens de bank was een verandering in de truststructuur bedacht omdat deze voordeliger is voor de kinderen van 'Madame Crociani'.

 

Er borrelt woede op bij Camilla. Voor haar is duidelijk dat haar moeder 'onder valse voorwendselen' is 'gemanipuleerd' om met voorstellen van de bank akkoord te gaan. Ze spreekt van een 'vreselijk kwaadaardige truc', waarbij de Crociani's werd voorgehouden dat de trustveranderingen beter passen bij 'de evolutie' van de familie. 'Bijvoorbeeld omdat mijn zus en ik trouwden, en kinderen kregen.'

 

Dit alles leidde tot spanningen, ook omdat BNP volgens Camilla veel 'onduidelijkheid' liet bestaan over de veranderingen. En daarmee heeft de bank mede de breuk veroorzaakt met zus Cristiana, luidt het relaas.

 

Complex en ondoorzichtig

BNP geeft geen commentaar op verwijten van manipulatie of geldbejag. Uit antwoorden die de bank aan het FD geeft, blijkt dat BNP zich vooral richt op de wereldwijde jacht naar het verdwenen trustbezit. De bank heeft immers $100 mln betaald, en wil dat geld snel terug. De schade loopt, door toedoen van juridische kosten, alleen maar op.

 

Maar het terugvinden van de weg gesluisde trustmiljoenen is een taaie klus. De Crociani-bedrijfsstructuur is 'complex en ondoorzichtig', zegt BNP. Wel bekend is dat de familie beschikt over een luxe jacht, vastgoed in New York en Monaco, en een grote kunstcollectie met werken van onder meer Picasso en Gauguin.

 

Terwijl Camilla boos is op BNP, is BNP juist een onderzoek begonnen naar Camilla. BNP zegt, verwijzend naar het Jersey-vonnis, dat Camilla haar moeder heeft geholpen vermogen weg te halen bij haar zus Cristiana. Daar komt bij dat Camilla in 2011 bedrijven van haar moeder overnam, waaronder de Nederlandse bv's. Om ook meer inzage te krijgen in Camilla's bedrijven en vermogensstromen liet BNP eind 2018 bewijsbeslag leggen op documentatie bij United Trust, blijkt uit een vonnis van de rechtbank van Willemstad.

 

Dit tot woede van Camilla, die dit een 'absurde samenzweringstheorie' noemt. 'Deze strategie is erop gericht om alle partners waarmee onze familie samenwerkt te destabiliseren.'

 

Frustreren van aanspraken

Theoretisch kan BNP ook United Trust aansprakelijk stellen voor financiële schade. Trustexpert en belastingadvocaat op Curaçao Karel Frielink wijst erop dat een trustkantoor onrechtmatig handelt indien 'willens en wetens' wordt meegewerkt aan het verschuiven van vermogen 'met als doel het frustreren van aanspraken van derden'.

 

Op de vraag of United Trust angst heeft voor zo een scenario, antwoordt advocaat Roderik van Hees ontkennend. 'Ik kan beamen dat BNP alles op alles lijkt te zetten om een vordering te incasseren. Maar er is geen sprake van samenzwering; cliënt werkt niet aan mee aan dat soort praktijken. Ik benadruk daarbij dat United Trust zichzelf beschouwt als derde partij in deze kwestie, en dat BNP geen aansprakelijkheidsprocedure tegen haar heeft aangespannen.'

 

BNP schrijft aan het FD dat 'duidelijk' is dat United Trust en Gregory Elias een 'centrale' rol vervullen bij de familietrusts en 'het wijdere beheer' van bedrijven van de Crociani's, maar 'de volledige omvang' van hun betrokkenheid nog vastgesteld moet worden. Of dit ooit gaat leiden tot een eventuele aansprakelijkheidsclaim richting het trustbedrijf, wil BNP niet kwijt.

 

'Financiële thriller'

De miljoenenstrijd zal nog even duren. Alleen al op Curaçao is het wachten op nieuwe vonnissen, de eerste vermoedelijk in februari. Daarbij wordt geoordeeld of BNP nog meer eerder verkregen stukken van United Trust moet vernietigen, vertelt Roderik van Hees. Hij wijst erop dat tijdens een kort geding in juli al werd geoordeeld dat BNP 'te ver is gegaan' en is veroordeeld tot vernietiging 'van bijna 30%' van de afgegeven stukken, op straffe van dwangsommen.

 

Camilla is wel in actie gekomen: 'BNP heeft de aanval geopend op mijn financiële nest, dus moet ik terugvechten.' Ze heeft in Monaco aangifte gedaan tegen de bank. Want voor de prinses is opgeven geen optie, zegt ze vlak voor vertrek uit Amsterdam. 'Deze wereldwijde financiële thriller is een gruwelijke race, waarbij het erom gaat wie de langste adem heeft.'

 

Fd