WILLEMSTAD / PHILIPSBURG - Voor de invoering van de euro waarschuwde econoom Age Bakker tegen een eenheidsmunt zonder politieke unie.

 

Als scheidend voorzitter van de Antilliaanse Colleges financieel toezicht blikt hij in het Financieel Dagblad terug op een andere conflictueuze monetaire unie in het koninkrijk, die van Curaçao en Sint Maarten. ‘Hier zijn lessen uit te trekken voor Griekenland.’

 

Wat trof u zes jaar geleden aan als toezichthouder op de overheidsfinanciën van de voormalige Antillen?

 

‘Ik wist dat het lastig zou worden. Het werd ervaren als van buitenaf opgedrongen toezicht. Over en weer werden elkaar — ook nu nog — beelden toegeroepen die gevoelig liggen. Het was geen makkelijke start, zeker niet in Curaçao.’

 

Maar jaren na uw start ontmoette u nog verzet. Vorig jaar schijnt u bijvoorbeeld tijdens een ministerraad door de Arubaanse premier voor rotte vis te zijn uitgemaakt.

 

‘Die term is niet gevallen en ik ben wel wat gewend. In het IMF vertegenwoordigde ik naast Nederland landen als Oekraïne, Georgië en Armenië. Dan krijg je vaak de zwartepiet toegespeeld. Mijn oordeel als econoom is dat Aruba er zonder herfinanciering door Nederland niet meer uitkomt. De rentebetalingen bedragen nu 17% van de begroting. Dat is op den duur onhoudbaar. Het ging erover of Nederland Aruba wilde helpen herfinancieren. Wij zagen een opening, maar wilden dan wel een sterkere inzet van Aruba op duurzame overheidsfinanciën.’

 

President Emsley Tromp van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten zit verdacht van fraude thuis en de onvolledige raad van commissarissen ruziet. Wat vindt u van de situatie?

 

‘Dat die situatie veel te lang duurt. Nergens anders op de wereld bestaat een centrale bank die al zolang niet functioneert. Curaçao en Sint Maarten spelen hier met vuur. Frustrerend is dat op beide eilanden de economie niet echt groeit. Eerst dacht ik dat dat door de overheidsfinanciën kwam, maar nu denk ik dat het ook een kwestie van vertrouwen is.’

 

Bedreigt de corruptie op de eilanden hun financiële stabiliteit?

 

‘Elk land heeft zijn corruptie-issues. Ook Nederland op zijn tijd. Maar de belastingmoraal is een echt issue. Van alle eilanden heeft Sint Maarten nog de beste economie met elk jaar 2% groei. Terwijl de overheidsinkomsten gelijk blijven. Daar is een hard gelag voor mensen die wel hun belastingen betalen.’

 

De Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten onder Emsley Tromp leende buiten de overheid om geld aan het nutsbedrijf van Curaçao en aan het havenbedrijf van Sint Maarten. Kritiek van uw College financieel toezicht veegde de CBCS van tafel omdat u niets te zeggen zou hebben over niet-overheidsfinanciën. Wordt uw toezicht gewoon gepasseerd?

 

Zonder een spoor van stemverheffing antwoordt Bakker, even aimabel als tijdens de rest van het interview: ‘Ik wijs dit volledig van de hand. Ik klink misschien vriendelijk, maar ik ben streng. Er is geen sprake van dat de kritiek van het College financieel toezicht is gepasseerd. Wij hebben bij de Rijksministerraad afgelopen jaren tweemaal een aanwijzing voorgedragen, tegen Curaçao en Sint Maarten. Dat heeft geleid tot de val van het kabinet-Schotte en uiteindelijk tot onder meer saneringen bij vier overheidsbedrijven die een negatief eigen vermogen hadden. De broekriem is aangehaald. De door de politiek te laag vastgestelde tarieven zijn verhoogd.’

 

Wat is het risico dat Nederland opdraait voor eventueel wanbeheer van de Antilliaanse overheidsfinanciën?

 

‘Dat risico is ontegenzeggelijk kleiner geworden. Maar het eerste dat het IMF en de kredietbeoordelaars altijd aan me vragen is: “Staat Nederland garant.” Nou, nee, zeg ik dan altijd. Maar het is natuurlijk wel zo dat Nederland volgens het Koninkrijksstatuut wel garant staat voor een deugdelijk bestuur. Het niet nakomen door een eiland van zijn betalingsverplichtingen is daar een voorbeeld van. Niet uit te sluiten valt dat daardoor bij een default naar Den Haag zal worden gekeken.’

 

Wat concludeert u uit zes jaar financieel toezicht op de Antillen?

 

‘Dat de wortel en de stok bij elkaar horen. De wortel is dat de eilanden via Nederland goedkoop geld in het buitenland kunnen lenen. De stok is dat het onafhankelijk a-politiek financieel toezicht ook tanden heeft door het geven van aanwijzingen. Dat onafhankelijke toezicht moet worden voortgezet ten aanzien van de eilanden. Het resultaat is een aanzienlijke verbetering van de financiële situatie geweest. De begroting is nu in evenwicht. De combinatie van de wortel en stok kennen we wel in het koninkrijk, maar veel minder in Europa. De situatie van Curaçao was vergelijkbaar met die van Griekenland. Maar wat is nu de wortel voor Griekenland? Met de stok hebben de Grieken wel kennisgemaakt.’

 

Eurobonds als Europese wortel voor de Grieken, naar het voorbeeld van de Antillen die goedkoop met Nederland mee kunnen lenen als de Antillen zich aan de regels houden? Griekenland kan meeliften met Duitsland, als het zich aan de regels houdt?

 

Age Bakker glimlacht, en aarzelt voor het eerst even: ‘Misschien eurobonds, ja. Of misschien synthetische eurobonds. Ik weet het nog niet. Maar uit de Antillen zijn lessen te trekken, bijvoorbeeld voor hoe de eurozone met Griekenland is omgegaan zonder perspectief van schuldverlichting.’

 

Fd