Veel Europese banken zijn niet in staat om kapitaalkosten terug te verdienen

Het ‘oude’ ABN Amro onder Rijkman Groenink had er grote moeite mee: beter renderen dan de concurrentie.

Het maakte de bank kwetsbaar, zoals Unilever dat nu is. Maar de tijden zijn veranderd. 'ABN Amro 2.0' behoorde het afgelopen jaar met een rendement op het eigen vermogen van bijna 12% tot de absolute Europese top, nipt voor ING en met alleen het Belgische KBC voor zich.

 

Analisten en grote beleggers noemen het de belangrijkste financiële signaalpost die er is voor banken: de - bij voorkeur onderliggende - winst als percentage van het eigen vermogen. Het geeft aan wat de verdiencapaciteit is van een bank. Als het rendement op het eigen vermogen (ROE) laag is, dan is er iets aan de hand. Dan wordt er niet efficiënt gebankierd, zijn er hoge kredietverliezen, zit de bank in de verkeerde markten of alle drie.

 

Kosten van het kapitaal

Het afgelopen jaar bleken maar een handvol grote Europese banken in staat om een rendement van meer dan tien procent op het eigen vermogen te laten zien. Veel banken wisten daarmee niet de gemiddelde gewogen kosten van het kapitaal goed te maken, die in de regel op 10% staan voor banken. ‘Beleggers zijn ondanks de lage rente over het algemeen niet bereid om dat percentage neerwaarts bij te stellen’, zegt analist Benjamin Goy van Deutsche Bank. ‘Wellicht kijken ze meer naar de lange termijn en voorbij de huidige lage rente.’

 

Het Belgische KBC valt direct op tussen haar soortgenoten, het behoort met een percentage van 18% tot de absolute buitencategorie. Geen enkele grote en internationaal actieve Europese partij kan de bank uit Brussel daarmee evenaren. Dat komt door de bijzonder dominante positie die de Belgen innemen op de thuismarkt en in de voor bankzaken opkomende markt Tsjechië. Daarnaast heeft het ook nog een lucratieve tak voor vermogensbeheer, een activiteit waar een bank geen duur kapitaal voor hoeft aan te houden. ‘Nederlandse banken lenen in verhouding meer uit aan bedrijven dan KBC en dat is minder rendabel dan particulieren. In Nederland is ook wat meer concurrentie dan in België ’, aldus analist Cor Kluis van ABN Amro.

 

Uitstekende scores

Toch scoren ABN Amro en ING uitstekend in verhouding tot andere Europese landen. ING doet dat al langer, maar ABN Amro is de afgelopen jaren bezig met een gestage opmars. Dat is niet per se het gevolg van slimme strategische keuzes, maar ook gewoon de aard van de bank die in 2010 uit nood ontstond na de fusie met Fortis Nederland. Daardoor bestaat het ABN Amro van nu vooral uit een grote Nederlandse hypotheekportefeuille en een boek met Nederlandse mkb-leningen, aangevuld met een private bank voor rijke klanten en wat internationale zakelijke activiteiten.

 

Daarmee lopen de ontwikkeling van de winst van ABN Amro zo goed als parallel met die van de Nederlandse economie, veel meer dan het geografisch veel meer gespreide ING. Als het goed gaat met de Nederlandse economie gaat het goed met ABN Amro. De Nederlandse banken hebben bovendien meer dan Europese concurrenten de effecten van de lage marktrente op kunnen vangen door de in verhouding hoge depositorente die ze klanten in Nederland bieden te verlagen.

 

Slechte leningen

En nu de economie en dus het bedrijfsleven goed loopt, hoeven de drie Nederlandse grootbanken bovendien steeds minder opzij te leggen voor slechte leningen. Sterker nog, eerdere toevoegingen aan de stroppenpot vloeien nu deels weer terug naar de winst omdat een aantal bedrijven er tegen de verwachting in weer bovenop zijn gekomen en leningen terug kunnen worden betaald.

Rabobank is met een rendement van 5,8% een vreemde eend in de Nederlandse bijt. Dat komt in de eerste plaats omdat Rabo als coöperatie geen aandelenkapitaal heeft. Het percentage wordt berekend door de winst te delen door de som van de beursgenoteerde certificaten en ver achtergestelde obligaties (Tier1 vermogen). Daarnaast wordt het percentage afgelopen jaar gedrukt omdat de bank bezig is met een grote herstructurering en daar tijdelijk hoge kosten voor maakt.

 

Rendementen blijven achter

Maar feit blijft dat de rendementen bij de bank uit Utrecht al jaren structureel achterblijven bij de eigen doelstelling en ook lager zijn dan het als rente betaalt op zijn beursgenoteerde certificaten. De nu lopende verbouwing waarbij onder meer twaalfduizend banen worden geschrapt moet daar de komende jaren een einde aan maken.

 

Gekeken vanuit het zuiden naar het noorden van Europa, nemen de bankrendementen in de regel toe. Scandinavische banken zoals Nordea staan net als de Benelux-banken hoog in vergelijkende lijstjes. Dat steekt schril af met banken in Zuid-Europa. Maar ook Duitse banken kampen nog steeds met structurele problemen. Deutsche Bank kampte met hoge uitgaven voor boetes, terwijl het Italiaanse Unicredit net als andere Italiaanse collega’s vooral veel moest afschrijven op slechte leningen.

 

De afstand tussen noord en zuid is de afgelopen jaren groter geworden. ‘Banken als ABN Amro, ING en Nordea hebben de crisis al lang achter zich gelaten..Andere banken zijn veel minder ver en kampen nog steeds met verliezen op slechte leningen en boetes', aldus Goy van Deutsche Bank Toch gloort er hoop, zeker voor Franse en Spaanse banken in het middensegment. De lage rente zorgde voor extra pijn, maar die trend lijkt nu voorzichtig gekeerd. ‘Dat zou banken enorm helpen om richting of boven de 10% te komen.'