ORANJESTAD — Het Gemeenschappelijk Hof van Justitie heeft de eerdere veroordeling van zes bewakers van gevangenis KIA, wegens het mishandelen van een gedetineerde, onlangs vernietigd.

 

In plaats van twee jaar celstraf en ontzetting uit hun ambt, krijgen de cipiers nu een werkstraf van 150 uur opgelegd. Twee andere bewakers die eerder al vrijspraak kregen, zijn ook in hoger beroep niet veroordeeld.

 

Opmerkelijk is dat het Hof stelt dat de mishandeling niet ‘gericht’ was tegen het slachtoffer, maar een ‘uiting van frustratie’ was door de ‘alarmerende en agressieve situatie’ in KIA. Die situatie duurt ‘tot op de dag van vandaag voort’, aldus advocaat Chris Lejuez tegen Amigoe.

 

Twee van de in totaal acht bewakers die bij deze zaak betrokken zijn, werden in mei vorig jaar vrijgesproken. Het Openbaar Ministerie (OM) legde zich niet neer bij deze uitspraak en ging in hoger beroep, net als Lejuez, advocaat van de gevangenbewaarders. OM-woordvoerder Ann Angela zei destijds over de keuze voor hoger beroep dat het OM wilde dat het Hof zich zou uitspreken over het feit dat alle acht verdachten zich schuldig hebben gemaakt aan foltering van een toen 22-jarige gevangene. “Voor de strafmaat van de veroordeelde bewakers maakt een nieuwe uitspraak van het Hof waarschijnlijk niet veel uit, maar voor de twee vrijgesproken verdachten wel.” Maar het Hof besliste vorige week dus anders: bevestigde de vrijspraak van de twee bewakers en vond dat er geen sprake van foltering was, maar van mishandeling met ernstig letsel tot gevolg. “Het Hof gaf aan dat toen de bewakers deze man hebben geslagen en geschopt, dit niet gericht was tegen deze man, maar een uiting van frustratie”, aldus Lejuez. Die uiting van frustratie zou voortkomen uit de langdurig aanhoudende ‘alarmerende en agressieve situatie’ in KIA.

 

Tot op vandaag

 

Uit verklaringen blijkt volgens Lejuez dat de directie meerdere rapporten ontving over de onhoudbare situatie die volgens een afdelingshoofd op ‘ontploffen’ stond. Dit werd ook met ‘hogerop’ besproken. “Maar er gebeurde niets, met als argument dat er geen geld voor was.” Lejuez benadrukt dat ‘de verantwoordelijken’ dit hadden ‘moeten’ voorkomen. “Dit had nooit mogen gebeuren.” Volgens de advocaat is de situatie ‘tot op vandaag nog hetzelfde’. Hij hoopt dat het verbeterd. “Niet alleen voor deze bewakers, maar ook voor anderen.” Van de zes gevangenbewaarders zijn twee nog werkzaam in het KIA. Zij zijn, net als de twee die op vrije voeten werden gesteld, ‘al die tijd blijven doorwerken’ in de gevangenis. “Vier van hen zijn intussen ontslagen.” Drie van hen hebben tegen hun ontslag een zaak aangespannen. “Deze lopen nog, in afwachting van een uitspraak in de bodemzaak.” De vierde heeft aan de rechter aangegeven geen zaak te willen aanspannen, met als reden ‘dat hij daar nooit meer wil werken’.

 

Geweldinstructie

 

Door verdachten en getuigen werd KIA tijdens de behandeling van het hoger beroep omschreven als gevaarlijk, een plek waar bewakers vrezen voor hun leven en een kruitvat, een tijdbom. Lejuez verwijst naar het jaar dat de gevangene werd mishandeld. Toen vonden meer incidenten plaats, zoals een brandstichting in het Huis van Bewaring en twee gevaarlijke gevangenen die ontsnapten. Personeelstekort in KIA is één van de oorzaken voor de spanningen in de gevangenis. Niet alleen het tekort aan personeel, maar ook de vele ziekmeldingen van personeel, dat er wel is, veroorzaakt werkdruk. Drie opeenvolgende werkdagen van zestien uur per dag waren voor deze bewakers geen uitzondering, volgens de advocaat. Hij geeft aan dat kort voor de mishandeling vanuit de directie ook een geweldsinstructie was uitgegaan met de strekking dat geweld met geweld bestreden moest worden, ‘desnoods met wapen’.

 

Tranen

 

De uitspraak van het Hof vond in Curaçao plaats en kon via een zogenoemde videoconference in de rechtszaal hier gevolgd kon worden. Het vonnis, dat door de voorzitter van het Hof werd voorgelezen, leidde tot veel emotie. “Het komt zelden voor bij uitspraak van een vonnis, maar nu werd door het publiek geapplaudisseerd.” De bewakers waren tot tranen toe geroerd. “Ik heb verschillenden van hen zien huilen, ze waren diep ontroerd.” Familie en bewakers vielen elkaar na de uitspraak in de armen. “Het was een emotioneel moment.” Met de eerste uitspraak, twee jaar gevangenisstraf en het vijf jaar niet meer mogen werken als ambtenaar, zelfs niet hun functie uitvoeren, ‘werd in één klap alles weggenomen’, licht Lejuez toe. “Deze mensen hebben een gezin, een hypotheek en/of andere lasten.”

 

Vervangende hechtenis

 

Nu hoorden de cipiers dat het eerste vonnis vernietigd werd en dat zij werkstraffen van 150 uur opgelegd kregen. Desgevraagd geeft de advocaat aan: “Het is gebruikelijk dat als je tot een werkstraf bent veroordeeld, je contact opneemt met de reclassering. Die werkt een plan uit met daarin wanneer de werkstraf uitgevoerd moet worden.” Die uitvoering vindt meestal in de vrije tijd van de veroordeelde plaats. “Daar zijn ze redelijk soepel in. Dit zodat degene in staat wordt gesteld om het naast het werk te doen.” De reclassering controleert of de werkstraf ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Als blijkt dat de bewakers dit niet doen, wordt hen 75 dagen vervangende hechtenis opgelegd, zo luidt het vonnis.

 

Amigoe