Uitspraak Europees Hof over bewaarplicht data

April 08, 2014 10:32 AM
LUXEMBURG - De Europese bewaarplicht, de wet die het bewaren van communicatiegegevens voorschrijft, is in strijd met het Europees recht en is per direct ongeldig verklaard. Dat heeft het Europese Hof van Justitie vandaag geoordeeld. De uitspraak zet het gebruik van metadata op losse schroeven.
 
Providers moeten onder de bewaarplicht 'metadata' over internet- en telefoonverkeer bewaren. Het gaat bijvoorbeeld om de daarbij betrokken telefoonnummers, tijd van gesprekken of e-mails, en de locatie van mobiele telefoons. Inhoud van gesprekken wordt niet geregistreerd.
 
Het Hof veegt in zijn arrest de vloer aan met de bewaarplicht. Het is een 'bijzonder ernstige inmenging in de fundamentele rechten op eerbiediging van het privéleven'. Het Hof erkent wel dat metadata kunnen helpen bij de strijd tegen criminaliteit, maar oordeelt dat het middel nu veel te zwaar wordt ingezet. Dit mede omdat 'iedereen, zonder enig onderscheid', doelwit wordt.
 
De opslag van die gegevens (wie met wie belt of mailt, en wanneer, en waar) staat al jaren ter discussie, maar werd door de onthullingen van NSA-klokkenluider Edward Snowden nog discutabeler. 
 
Eerder stelde advocaat-generaal Cruz Villalón, de belangrijkste adviseur van het Hof, al dat de richtlijn in strijd was met het Europese Handvest van de grondrechten.
 
In Nederland moeten telecombedrijven die gegevens twaalf maanden bewaren. Gegevens over internetverkeer, zoals e-mailadressen en IP-adressen van gebruikers, moeten zes maanden worden bewaard. Welke websites internetgebruikers bezoeken, wordt niet opgeslagen. Justitie kan de gegevens opvragen voor gebruik in strafzaken en om terrorisme te bestrijden.
 
Alleen Europese e-mailproviders vallen onder de wet, dus gegevens over webmail van bijvoorbeeld Google of Microsoft worden niet bewaard.
 
Het feit dat gegevens worden bewaard en kunnen worden gebruikt zonder dat burgers hiervan afweten, kan volgens het Hof "het gevoel doen ontstaan dat constant toezicht wordt gehouden op hun privéleven".
 
De rechtbank wijst op het feit dat gegevens over iedereen worden bewaard, ongeacht of er sprake is van verdenking. Bovendien wordt in de richtlijn onvoldoende vastgesteld in welke gevallen de gegevens mogen worden ingezien door de nationale autoriteiten.
 
Er is ook geen gerechtelijk bevel of beslissing van een onafhankelijke instelling nodig om data in te mogen zien. Daarom bestaat ook een risico op ongeoorloofde toegang tot privégegevens of tot misbruik van deze data.
 
Providers mogen bij het beveiligen van gegevens bovendien "economische overwegingen" in acht nemen en er wordt niet gegarandeerd dat data aan het eind van de bewaartermijn worden vernietigd.
 
Privégegevens mochten daarnaast buiten de EU worden opgeslagen. Ook dat is in strijd met Europees recht, oordeelt het Hof.
 
Hoewel de Europese richtlijn met terugwerkende kracht ongeldig is verklaard,  blijven de nationale wetten (die op de Europese richtlijn zijn gebaseerd), waaronder de Nederlandse bewaarplicht, voorlopig overeind. Het ziet ernaar uit dat die in elk geval moeten worden aangepast en waarschijnlijk moeten worden afgezwakt. Het is aan de rechtbanken en parlementen van de Europese lidstaten om te bepalen wat er gebeurt met hun nationale wetten.
 
Er is in ieder geval geen Europese verplichting meer om een wet te hebben die het bewaren van telecomgegevens regelt.
De nationale wetten  lijken door de uitspraak van het Hof onhoudbaar te worden. De Europese Commissie trekt de regels over het verplicht opslaan van telecomgegevens vooralsnog niet in. 'De EU zal het vonnis nauwkeurig bestuderen en de impact ervan analyseren', aldus de woordvoerder van Europees commissaris Cecilia Malmström (Binnenlandse zaken). Wellicht dat er daarna een nieuw wetsvoorstel komt.
 
Staatssecretaris Teeven (Justitie) zei tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer dat hij 'tempo gaat maken' bij de bestudering van het arrest. Binnen twee maanden komt het kabinet met een reactie. De bewindsman zag nu nog geen directe gevolgen voor het werk van de inlichtingendiensten. Wel moet Nederland er volgens Teeven op letten dat data op het grondgebied van de EU worden bewaard. 
 
'De Nederlandse wet rammelt aan alle kanten, als je naar dit arrest kijkt', zegt een woordvoerder van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. 'Elke strafzaak die op metadata is gebaseerd, wordt nu wankel.'
 
Het Hof noemde in zijn arrest ook nog andere bezwaren: mogelijk misbruik door de autoriteiten, ongefundeerde bewaartermijn, en de mogelijkheid dat de data buiten de Europese Unie worden opgeslagen (en daar kunnen worden afgetapt).
 
Justitie laat weten dat ze het arrest bestudeert.
 

Lawyer Roeland Zwanikken considers legal action against ABN AMRO Bank

May 08, 2021 6:14 PM
THE HAGUE--Attorney-at-law Roeland Zwanikken at St. Maarten’s BZSE law office is considering legal action against the intention of the Dutch ABN AMRO Bank to close the bank accounts of its clients in the Dutch Caribbean.

Fiscaal onderzoek bij notariskantoren vinden doorgang

May 07, 2021 8:04 AM
In het Antilliaans Dagblad: Fiscaal onderzoek bij notariskantoren
WILLEMSTAD – De fiscale onderzoeken bij de notarissen vonden en vinden, ondanks de beperkingen van Covid-19, weer doorgang en de medewerking aan de kant van notarissen en adviseurs is daarbij ‘over het algemeen goed’.

Juridische miljoenenstrijd tussen BNP Paribas en Italiaanse prinses verhardt

February 22, 2021 4:51 PM
  • Bezit van Italiaanse Crociani-familie op Curaçao mag van rechter worden verkocht
  • De Crociani's ruziën al jaren met BNP Paribas over een claim van $100 mln
  • Curaçaos trustkantoor United Trust heeft 'geen enkele relatie meer' met Camilla Crociani
Een Italiaanse prinses met zakelijke belangen in Nederland heeft het onderspit gedolven bij diverse rechtbanken in een langslepend conflict met zakenbank BNP Paribas.